Gudane er ei gruppe historia har fare ille med. Sjefgudar, som Zevs, Jupiter og Odin med familiane sine, er søkk borte, parkerte i fortida. I dag er det ingen som bed eller ofrar til dei. Ingen tenkjer på dei lenger.

Dei vart alle etter kvart vart fortrengde av andre gudar. Gudeverda var i utvikling.

Verre var det at mennesketanken kvikna til og byrja å sjå seg rundt i verda og gjere seg eigne tankar om det han såg. Mykje nytt trengde seg inn i menneskesinnet.

Og då viste det seg at det vart trongt der. For det var her, i menneskesinnet, at gudane hadde sitt rom og sin eksistens, ein eksistens som kvilte på menneskets tru. Når trua svikta, og guden var utan truande rundt seg, var det ute med denne guden.

Tanken at gudane er skapte i menneskesinnet og har sitt liv der, er gammal. Den greske historikaren Herodot, som levde 500 år før vår tidsrekning, meinte at nubiarane, som budde sør i Egypt, under ekvator, og var svært mørke, hadde svarte gudar, medan oksar hadde oksar til gudar. Slik vart gudane til.

Og desse gudane likna på dei menneska som hadde skapt dei, sa Herodot.

Gudane skulle tukte menneskets overmot og halde mennesket nede og på plass.

Vi kjenner det att frå vår eiga skapingssoge. Då menneska sette seg opp mot Jahves vilje med den verda han hadde skapt, vart straffa nådelaus: utvising frå Edens hage og syndfloda.

Sidan har gudar drive med å straffe sine truande. Dei har vore sine eigne vaktmannskap. Gudestatar, som Savonarolas Firenze og Calvins Geneve, var tronge for dei som budde der.

I verda i dag er det mange statar der gudane og presteskapa deira regjerer. Det er strenge og brutale regime. Spesielt kvinnene blir straffa av desse regima. Gudane er, med få unntak, menn, som prestane deira er det. Kvinnekroppen var det siste Gud skapte i sitt skaparverk. Då hadde han øvt seg på alt det andre, i dagevis.

Og kvinnekroppen har alltid, på ulikt vis, fylt mannetanken med tankar av ulikt slag.

Så har gudar av mange slag gripe inn. Kvinnekroppen, dette uromomentet, må nøytraliserast. Han må kledast på, pakkast inn i ulike tekstilar, slik at han ikkje lenger er synleg som det han er, ein velforma kvinnekropp.

Mange gudar har laga strenge reglar om korleis kvinnene må kle seg og løyne kroppen sin. Også håret, kvinnas pryd, har fått sitt eige regelverk. Det skal ikkje synast.

Herodot trudde ikkje at desse sjølvlaga gudane ville menneska vel. Dei var misunnelege, lunefulle og hemngjerrige.

Vegen til eit betre liv for menneska var då å drive gudane tilbake, ut av menneskelivet, å parkere dei.

Og det vart gjort. Sekulariseringa på våre kantar dreiv vår Gud, den israelske stammeguden Jahve, ut av maktposisjonar, i vitskap, historie, rettsordningar og mykje meir.

Han vart lettare å ha med å gjere. Nyleg har han godkjent kvinner i prestekorpset sitt. Og snart kjem han til å godkjenne skeiv seksualitet.

Fridommen har auka der gudsmakta er bygd ned, som på våre kantar, medan fridommen har dårlege kår i område der gudane framleis sit med forståingsmakt, forklaringsmakt og rettsmakt. Der blir menneska tyranniserte av dei gudane dei sjølv har skaffa seg.

Om vi ser på lagnaden til gudane i historia, kan framtida for dagens mektige gudar vere svært uviss.

Så langt er dei fleste gudar avsette av sine eigne skaparar.

Trua svikta, og så var det over.

Andreas Skartveit