Har vi han no?
Kven er «han» i sjakk? Carlsen, Kasparov eller nokon annan?
Foto: Erlend Aas / NTB scanpix
Denne retoriske tittelen nyttar eg om lag ein gong i året. Og svaret er alltid: ikkje heilt enno. Og kven er «han»? Carlsen, Kasparov eller nokon annan? Kor som er, det er tid for å gjera opp status etter verdsmeisterskapen i London, Carlsens fjerde VM-siger sidan 2013.
Magnus Carlsen har tidlegare svart «Kasparov» på spørsmålet om kven som er favorittspelaren hans. Før VM i haust overraska han alle med å svara «Alekhin». Då spørsmålet vart stilt under VM, fekk journalistane eit originalt svar dei kunne lika: «Meg sjølv – for 3–4 år sidan». Her vil eg presentera konkurrentane til Carlsen:
Emanuel Lasker. Det tyske universalgeniet (matematikar, filosof, bridgespelar) var verdsmeister i heile 27 år frå 1894, men det kunne gå ti år utan at han spela ein tittelkamp.
José Raúl Capablanca. Eit reint naturtalent, som Carlsen, men cubanaren vann berre éin VM-kamp, mot Lasker i 1921.
Aleksandr Alekhin. Russisk emigrant, genial i åtak på brettet, men alkoholisert og skandalisert utanfor brettet. Han er den einaste som har teke med seg tittelen i grava då han fekk eit kjøtbein i halsen i 1946.
Mikhail Botvinnik. Patriarken i sovjetisk sjakk skipa ein sjakkskule som endra sjakken etter den andre verdskrigen. Han var verdsmeister i totalt 13 år, men miste tittelen tre gonger og spela to uavgjorte VM-kampar.
Bobby Fischer. Amerikanaren slo den sovjetiske sjakkskulen på eiga hand, men han spela berre éin VM-kamp. Det mest imponerande var at han i VM-kvalifiseringa vann 20 parti på rad mot verdseliten utan ein einaste remis.
Anatolij Karpov. Då Fischer trekte seg, vart russaren suveren verdsmeister dei neste ti åra, men motstandaren var alltid den same: Viktor Kortsjnoj.
Garri Kasparov. Rebellen frå Baku var verdsmeister i 15 år og dominerte sjakkverda endå lenger med ein unik aggressivitet og karisma.
Ei rangering over dei beste i sjakkhistoria må vera subjektiv. Då eg rangerte dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til 2018 før VM, sette eg Kasparov fyrst med Carlsen på andreplass. Den same rangeringa av sjakkgenia gjennom 132 år hadde russiske verdsstjerner som Alekandr Grisjtsjuk og Peter Svidler. Carlsen er nærare no, men framleis nummer to.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Denne retoriske tittelen nyttar eg om lag ein gong i året. Og svaret er alltid: ikkje heilt enno. Og kven er «han»? Carlsen, Kasparov eller nokon annan? Kor som er, det er tid for å gjera opp status etter verdsmeisterskapen i London, Carlsens fjerde VM-siger sidan 2013.
Magnus Carlsen har tidlegare svart «Kasparov» på spørsmålet om kven som er favorittspelaren hans. Før VM i haust overraska han alle med å svara «Alekhin». Då spørsmålet vart stilt under VM, fekk journalistane eit originalt svar dei kunne lika: «Meg sjølv – for 3–4 år sidan». Her vil eg presentera konkurrentane til Carlsen:
Emanuel Lasker. Det tyske universalgeniet (matematikar, filosof, bridgespelar) var verdsmeister i heile 27 år frå 1894, men det kunne gå ti år utan at han spela ein tittelkamp.
José Raúl Capablanca. Eit reint naturtalent, som Carlsen, men cubanaren vann berre éin VM-kamp, mot Lasker i 1921.
Aleksandr Alekhin. Russisk emigrant, genial i åtak på brettet, men alkoholisert og skandalisert utanfor brettet. Han er den einaste som har teke med seg tittelen i grava då han fekk eit kjøtbein i halsen i 1946.
Mikhail Botvinnik. Patriarken i sovjetisk sjakk skipa ein sjakkskule som endra sjakken etter den andre verdskrigen. Han var verdsmeister i totalt 13 år, men miste tittelen tre gonger og spela to uavgjorte VM-kampar.
Bobby Fischer. Amerikanaren slo den sovjetiske sjakkskulen på eiga hand, men han spela berre éin VM-kamp. Det mest imponerande var at han i VM-kvalifiseringa vann 20 parti på rad mot verdseliten utan ein einaste remis.
Anatolij Karpov. Då Fischer trekte seg, vart russaren suveren verdsmeister dei neste ti åra, men motstandaren var alltid den same: Viktor Kortsjnoj.
Garri Kasparov. Rebellen frå Baku var verdsmeister i 15 år og dominerte sjakkverda endå lenger med ein unik aggressivitet og karisma.
Ei rangering over dei beste i sjakkhistoria må vera subjektiv. Då eg rangerte dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til 2018 før VM, sette eg Kasparov fyrst med Carlsen på andreplass. Den same rangeringa av sjakkgenia gjennom 132 år hadde russiske verdsstjerner som Alekandr Grisjtsjuk og Peter Svidler. Carlsen er nærare no, men framleis nummer to.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Trea vil fortelje meg noko, skriv Ranveig Lovise Bungum.
Foto: Trond Mjøs
Kva ospa og dei andre trea kan fortelje oss
Anders Hovden.
Foto via Wikimedia Commons
Hovdens fredssalme
I 1923 sende Anders Hovden salmen «Joleklokker yver jordi» til bladet Under Kirkehvælv, der han kom på trykk same året.
I kvardagen kan det verte litt stress, til dømes får du ikkje den grøne pynten heilt perfekt. Men her er den herlege tomatsuppa mi med skrei.
Foto: Dagfinn Nordbø
Kvardagen
Det er dei det er flest av, kvardagane.
Teikning: May Linn Clement
Det skulle berre mangla
Det er nok ikkje manglande hjartelag som gjer at folk er interesserte i ord.
Språkrådet har kåra «beredskapsvenn» til årets nyord. Direktør i Språkrådet Åse Wetås seier det var eit openbert val.
Foto: Mariam Butt / NTB
Eit bilete på året som har gått
Språkdirektør Åse Wetås synest årets nyord er godt. At nye ord har stor påverknad, er fjorårets nyord, KI-generert, eit døme på.
Papiravisa