«Veit de nok, eller kva?» seier volva i Voluspå. Ni gonger seier ho det, kanskje for å gjera lydaren merksam på at ho veit meir, at ho kan halda det gåande lenge. Me som les, vert derimot merksame på at det er mangt me ikkje veit. Til dømes kva Nidhogg held på med i siste strofe.

Sluttstrofa i Voluspå ser i utgangspunktet grei ut. Skrifta og orda er lette å tyda. I ei nesten ordrett omsetjing vert strofa slik: «Der kjem den dimme/ draken flygande,/ den glinsande slangen nedanfrå/ frå Nidafjella;/ i fjørene på seg ber/ – flyg over vollen –/ Nidhogg lik./ No vil ho søkke» (oms. Else Mundal). I omsetjinga til Knut Ødegård endar diktet med verbet søkkja. Ei utilsikta nytolking? Det er skilnad på det å søkkja («senka») og å søkka («siga, fara ned»).) Fylgjande spørsmål melder seg: Er draken ein del av framtidssynene til volva, eller høyrer han til den notida diktet vert framsagt i? Kvifor kjem Nidhogg med dei daude? Er det eit godt eller vondt varsel?

Granskarane har lagt fram ulike tolkingar, og det er uråd å gjera greie for alle her. Den rådande tolkinga no ser ut til å vera at heile den siste strofa høyrer til rammeforteljinga og notidsplanet, der volva og tilhøyrarane hennar er. Nidhogg vert då tolka som eit teikn på at undergangen er nær, og at spådomane til volva er i ferd med å verta røyndom. For om lag hundre år sidan meinte mange granskarar at sluttstrofa skildrar det gode sin endelege siger over det vonde. Andre har hevda at diktet endar med den kristne dommedag.

I artikkelen «Korleis endar eigentleg Völuspá?» (1989) drøfter Else Mundal dei ulike tolkingane, og ho kjem med eit nytt framlegg. Ho meiner at biletet av den flygande Nidhogg er ein del av framtidsvisjonen til volva, og at det høyrer nøye saman med den nye verda som er skildra i strofene føre. Den verda skil seg sterkt frå den gamle. Ho stig grøn or havet, drapsmann og offer (Hod og Balder) lever fredeleg i hop, og ei fiskeørn siglar over fossane, motsett ørna som i ragnarok skrik og slit i lik. I den nye verda er alt betre. Til og med Nidhogg har mildna, meiner Mundal: Han ber lika i fjørene, ikkje i nebbet eller klørne. Han kjem tilbake med dei daude menneska og fører dei inn att i den nye verda. Dette er som sagt éi av mange tolkingar – og truleg den mest særmerkte.

Kristin Fridtun

Fridtun skriv om eddadikt ut juni.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com