Det er mykje som gjer Bobby Fischer (1943–2008) og Garri Kasparov (f. 1963) til dei største. For å skapa legenda om seg sjølv var det kan henda ikkje så dumt av amerikanaren å halda seg unna sjakkbrettet etter VM-sigeren mot Boris Spasskij i 1972. Då han endeleg kom attende tjue år seinare, i 1992, var det for å spela ein privat match mot ein tilårskomen Spasskij. Fischer møtte aldri verdseliten, Anatolij Karpov eller Garri Kasparov, i alle desse åra. «Han ville ikkje ha hatt ein sjanse mot oss i 1992», sa Kasparov etter å ha sett Fischer slå Spasskij for andre gongen.

I 2005 trekte Kasparov seg frå toppsjakken. Han hadde vunne alt og dominert på sjakkscena i tjue år. Tolv år seinare er det mykje prestisje som står på spel når legenda, no 54 år gamal, utfordrar verdseliten – minus Magnus Carlsen – til 27 parti i snøggsjakk og lynsjakk i den amerikanske byen St. Louis. Men ein skjønar snøgt kvifor ei legende gjer best i ikkje å syna seg for ofte. Han som vart kalla «monsteret med tusen augo», maktar ikkje lenger vinna sjakkparti. Han som var så sterk og aggressiv, vekslar no mellom tap og remis. Etter tre dagar med snøggsjakk har han berre 3,5 av 9 poeng. Den fyrste dagen med lynsjakk endar på same viset. Når sjakkfolket har mist trua på den gamle legenda, kjem endeleg ei sterk avslutning den siste lynsjakkdagen, med sigrar over amerikanarane Caruana og Nakamura og 5,5 av 9 poeng.

Kasparov skjønar godt at sjakken har utvikla seg på tolv år. Med Carlsen som den leiande spelaren er sjakk i dag fyrst og fremst sport. Kasparov har arbeidd med Carlsen og studert den nye sjakken, men han har ikkje den daglege praktiske treninga for å kunna kjempa i kvar stilling i kvart parti. Han vil skapa eit fyrverki av eit kunstverk på brettet, men motstandarane er ikkje lenger interesserte i slikt. Dei er kyniske, og dei vil ha poeng. Dei spelar snøgt og uteoretisk, slik at den gamle mannen vert sitjande å grubla. Men han er ikkje lenger ven med tida. I tidsnauda kjem den eine «bukken» større enn den andre og et opp legenda om «monsteret med tusen augo».

Atle Grønn

Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.