Partiet før stumfilmen
Dmitrij Sjostakovitsj (1906–1975).
Sjakkinteressa heldt han til det siste: I 1972 var Dmitrij Sjostakovitsj på eit skip på veg til London samstundes med VM-kampen i Reykjavik mellom Fischer og Spasskij. Med hjelp frå radiotelegrafistane om bord kunne han fylgja utviklinga i VM-kampen, skriv historikaren I. Romanov i tidsskriftet «64», nr. 2/1982.
Det byrja i Leningrad på 1920-talet. Sjostakovitsj elska det nye mediet: stumfilmen. Han tok arbeid som akkompagnatør i kinosalen og gav publikum litt ljod til bileta. Ein gong møtte han ein mann i foajeen som såg granskande på eit sjakkbrett. Eit par publikumarar hadde forlate brettet like før for å sjå ei framsyning. Mannen fann stillinga måteleg interessant og rekna på eit par variantar. Sjostakovitsj gjekk bort og sa: «La oss ta eit parti.»
Den framande mannen granska den unge musikaren frå topp til tå, smilte og nikka med hovudet. Etter fire–fem trekk såg mannen spørjande på Sjostakovitsj, som om han tenkte «dette var då ei merkeleg opning». Sjostakovitsj meinte at mannen hadde gjort ein feil og gjekk direkte til åtak. Men snøgt var det kongen til musikaren som stod naken på brettet. Aldri før hadde Sjostakovitsj tapt eit parti så knusande. Åtaket til musikaren var så harmonisk komponert, men likevel vart han sjølv matt. Motstandaren smilte lurt.
«Har du spela lenge», spurde mannen. «Tre år». «Veit du kven eg er», spurde han vidare. «Nei», sa Sjostakovitsj perpleks. «Aleksandr Aleksandrovitsj Alekhin».
Alekhin gjekk inn i kinosalen til ei ny framsyning. Sjostakovitsj var sjølv publikum den dagen, men fekk ikkje med seg noko av handlinga. Heile tida kikka han bort mot Alekhin. Nokre år seinare, i 1927, slo Alekhin cubanaren Capablanca og vart verdsmeister. Sjostakovitsj kunne seia med byrgskap: «Eg var sparringspartnaren til Alekhin!»
Det finst mange liknande historier om møte mellom amatørar og verdsmeistrar, men denne trur eg på. Komponisten Sjostakovitsj var altfor kjend til å kunna dikta opp slikt. Han høyrde til det same sjakkmiljøet som komponisten Prokofjev og fiolinisten Ojstrakh.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Sjakkinteressa heldt han til det siste: I 1972 var Dmitrij Sjostakovitsj på eit skip på veg til London samstundes med VM-kampen i Reykjavik mellom Fischer og Spasskij. Med hjelp frå radiotelegrafistane om bord kunne han fylgja utviklinga i VM-kampen, skriv historikaren I. Romanov i tidsskriftet «64», nr. 2/1982.
Det byrja i Leningrad på 1920-talet. Sjostakovitsj elska det nye mediet: stumfilmen. Han tok arbeid som akkompagnatør i kinosalen og gav publikum litt ljod til bileta. Ein gong møtte han ein mann i foajeen som såg granskande på eit sjakkbrett. Eit par publikumarar hadde forlate brettet like før for å sjå ei framsyning. Mannen fann stillinga måteleg interessant og rekna på eit par variantar. Sjostakovitsj gjekk bort og sa: «La oss ta eit parti.»
Den framande mannen granska den unge musikaren frå topp til tå, smilte og nikka med hovudet. Etter fire–fem trekk såg mannen spørjande på Sjostakovitsj, som om han tenkte «dette var då ei merkeleg opning». Sjostakovitsj meinte at mannen hadde gjort ein feil og gjekk direkte til åtak. Men snøgt var det kongen til musikaren som stod naken på brettet. Aldri før hadde Sjostakovitsj tapt eit parti så knusande. Åtaket til musikaren var så harmonisk komponert, men likevel vart han sjølv matt. Motstandaren smilte lurt.
«Har du spela lenge», spurde mannen. «Tre år». «Veit du kven eg er», spurde han vidare. «Nei», sa Sjostakovitsj perpleks. «Aleksandr Aleksandrovitsj Alekhin».
Alekhin gjekk inn i kinosalen til ei ny framsyning. Sjostakovitsj var sjølv publikum den dagen, men fekk ikkje med seg noko av handlinga. Heile tida kikka han bort mot Alekhin. Nokre år seinare, i 1927, slo Alekhin cubanaren Capablanca og vart verdsmeister. Sjostakovitsj kunne seia med byrgskap: «Eg var sparringspartnaren til Alekhin!»
Det finst mange liknande historier om møte mellom amatørar og verdsmeistrar, men denne trur eg på. Komponisten Sjostakovitsj var altfor kjend til å kunna dikta opp slikt. Han høyrde til det same sjakkmiljøet som komponisten Prokofjev og fiolinisten Ojstrakh.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Marianne Nielsen i hovudrolla som Winnie. Gerald Pettersen spelar Willie.
Foto: Sebastian Dalseide
Beckett-klassikar av godt merke
Glade dager byr på ein strålande skodespelarprestasjon av Marianne Nielsen.
Ingrid Storholmen har teke utgangspunkt i eit stort datamateriale om folkehelsa i Nord-Trøndelag.
Foto: Merete Haseth
Våren over mannalivet
Ingrid Storholmen gjer tørre helsedata om til levande liv i Bloddråpetall.
Takumi (Hitoshi Omika) og dottera Hana (Ryo Nishikawa) lever eit roleg liv på bygda, som no kan få ein «glampingplass».
Foto: Another World Entertainment
Djevelen i detaljane
By mot land er eit sentralt tema i endå ein framifrå film av Ryusuke Hamaguchi.
Finaste finnbiffen med grøne erter, potet og tyting.
Foto: Dagfinn Nordbø
Finaste finnbiffen
«Seier eg at eg skal invitere på finnbiff, blir folk berre glade. Dei veit at dei skal få smake noko av det beste landet vårt har å by på av ingrediensar, med reinkjøt som helten.»
KrF-leiar Dag Inge Ulstein får ikkje Stortinget med seg på å endre retningslinjene for kjønnsundervisning i skulen.
Thomas Fure / NTB
Utfordrar kjønnsundervisninga
Norske skulebøker kan gjere elevar usikre på kva kjønn dei har, meiner KrF-leiar Dag Inge Ulstein.