DRAMA

Regi: Mohammad
Rasoulof

Det finnes ingen djevel (Orig.tittel: Sheytan vojud nadarad)

Med: Ehsan Mirhosseini, Shaghayegh Shoorian, Kaveh Ahangar
Kinofilm

Det finnes ingen djevel er sett saman av fire forteljingar. Dei har til felles at dei på ein eller annan måte er knytte til det faktum at dødsstraff er mykje brukt i Iran, ei skam dei deler med land som Kina, USA og Saudi-Arabia. Mykje av uvissa hjå publikum ligg i kva som knyter kvar historie til temaet. Alle handlar om ganske vanlege folk. Alle ber eit mørke.

Trekk krakken

Den glitrande regissøren Mohammad Rasoulof er internasjonalt hylla, men sit i husarrest heime i Iran. Han har altså noko på hjarta. I klassisk iransk tradisjon kjem ikkje kritikken i form av erkeskurkar og arkaiske ayatollaar. Han er nyansert og full av kraft. Vi møter menneske som blir sette i vanskelege situasjonar av eit system med reglar som er riv ruskande galne.

Moralske dilemma skapar store drama. Rasoulof blei forma av førebileta Abbas Kiarostami og Mohsen Makhmalbaf. Han slår ikkje på stortromma for å få sterke kjensler og spenning, men er ein meister i effektiv forteljekunst. Kvar historie dirrar av uro og spenning.

Rett nok er den første historia uendeleg kvardagsleg. Ein mann hentar kona på jobb og dottera på skulen. Trafikken i Teheran er ikkje til å tole. Middelklassefamilien vitjar banken, butikken og den gamle mora. Tidsklemme og stress blir bøtt på med Coca-Cola og pizza på kjøpesenteret. I kinosetet undrast ein. Kvar ventar døden?

Den andre forteljinga er klaustrofobisk og intens, med thrillertendensar. Vernepliktige soldatar har dystre plikter. Kven skal trekke vekk krakken?

Stilsprik

Dei to siste delane tar oss ut av storbyen. Ein kar på perm vitjar den utkåra i flotte grøne åsar. Den liberale familien hennar ber ei sorg som kastar skuggar. I siste soge vitjar ei ung dame som bur i Tyskland, onkelen sin og kona hans i gylne landskap. Onkelen slit med å skulle seie kvifor visitten er viktig.

Filmen varierer i stil. Formgrepa i byen er stramme og effektive. Utsnitta i utkanten er vakre og velkomponerte. Forteljingane har òg ulik rytme. Musikken til Amir Molookpour er smakfull. Når «Bella Ciao» av Milva kjem, tyr eg sjølvsagt til tårer.

Det finnes ingen djevel er rik på truverdige overraskingar. Ein er alltid nyfiken og engasjert. Ukjende skodespelarar strålar heile vegen. Gode folk kjem opp i umogelege situasjonar i brutale system.

Ein soldat seier: «Her finst ikkje lov. Berre pengar og nepotisme.» Kven vågar å seie «nei»? Kva kostar det å gå fri? Alle er i ein skvis. Kombinasjonen av sterke historier, heilstøypt handverk og kreativt talent er rå.

At prestestyret husar så stor kunst, er sprøtt. Få filmland kan måle seg med Iran. Ein god leveregel er aldri å gå glipp av ein iransk film som kjem på kino i Noreg.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.