DRAMA / KOMEDIE

Regi: Gabriela Pichler

Amatører (Orig.tittel: Amatörer)

Med: Zahraa Aldoujaili, Yara Aliadotter, Fredrik Dahl

Musse (Dahl) arbeider i den fiktive kommunen Lafors i Västra Götaland, som ein gong var eit livleg lite samfunn med skinn- og tekstilindustri. No har dei fleste industrijobbane blitt skipa ut til land med låg løn. Difor er entusiasmen stor når den tyske lågpriskjeda Superbilly vurderer å starte opp i Lafors og sikre hundrevis av arbeidsplassar. Fram mot ei vitjing frå Tyskland vil kommunen laga ein film som sel staden som idyll. Venninnene Aida (Aldoujaili) og Dana (Aliadotter) gyv laus på sin eigen geriljaversjon væpna med moped og mobilkamera.

Folk flest

Gabriela Pichler debuterte med bravur med Spise sove dø og har ikkje mista det skarpe blikket og den kompromisslause stilen. Ho brukar amatørar i Amatører som sist. Byråkraten Fredrik Dahl spelar byråkraten Musse. Elles er rollelista fylt av folk flest. Det fungerer flott. I tillegg til å skape realistiske rammer og vere ein presis kommentar til samtida er filmen rik på perspektiv om historieforteljing og filmform. Kven skal skildre livet i Lafors? Ein snobb frå Stockholm? Og skal ein tilpasse forteljinga til det ein trur er tyske forventingar?

Regissøren har skrive manus i lag med den suksessrike forfattaren Jonas Hassen Khemiri. Det er fullt av smarte detaljar med nydelege nyansar. At det meste er filma med mobiltelefonar, gjer ikkje filmen til ei visuell nyting, men estetikken er effektiv.

Store kjensler

Geriljastilen blir stundom broten av stemningsskapande musikk som løftar fram kjensler. Det er lett å kjenne kjærleik til dei tre sentrale figurane. Dei verkar ekte, og dei utfyller kvarandre. Alle tre har humor, sjarm og kvar sine kvalar. Når det personlege som vanleg blir politisk og omvendt, aukar dramaet. Eg grein.

Dokumentariske innslag med arkivfoto og intervju med innbyggarar som har reelle frustrasjonar og forståing for økonomiske tendensar som tærer småstaden sund, gjev djupne og breidde. Dei store svenske spørsmåla i vår tid får ei grundig og kjenslefylt handsaming som ikkje følgjer noko partiprogram. Kva plass innvandrarar har på små stadar i Sverige, kjem tydeleg fram, utan at ei einaste scene minner om ein debatt mellom Sverigedemokraterna og Vänsterpartiet. Klasseskilje finst blant dei som kjem frå Midtausten og Romania òg.

Alt skal bort

Ei rekke av temaa i valkampen hjå dei skandinaviske søskena våre gjennomsyrer Amatører. Dei har skipa ut arbeidsplassar. Fagforeiningar er svekte. Kommunen skal skape seg om til ei merkevare for å trekkje til seg kapital. Då held det ikkje at dei første treffa på nett er fyllebilete frå den populære, årlege westernhelga deira. Identitet og økonomi heng saman og knivast. Pichler har noko av den same teften for tidsriktig tematikk som Ruben Östlund. Ho har ei herleg stemme som filmskapar. Vonleg ser flest mogeleg Amatører før valet i helga. Eg ville stemt på Gabriela Pichler.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.