Østfold kulturutvikling på Nationaltheatret, Amfiscenen

Fredrik Høyer:

Uten navn. Å miste sine kjæreste

Regi: Mattis Herman Nyquist
Musikk: Gaute Tønder
Lysdesign/scenografi: Øyvind Wangensteen

Det er først og fremst dei pårørande vi møter. Men i si fortviling og sorg, i si manglande evne til å forstå og å kunne hjelpe på best mogleg måte, skildrar ein far, ei mor, ei syster og ein bror både eige tap og dei tapte. Korleis det er å stå hjelpelaus andsynes den destruktive lagnaden til den kjæraste du har, korleis det etter fleire år med sjølvutslettande hjelp er å få høyre at han eller ho det gjeld, ikkje lenger vil ha hjelpa di. Eller at heroin er betre enn familien.

Byggjer på samtalar

Programheftet gir nokre nøkkeltal: Eitt av ti menneske i Noreg er rusavhengige. Kvar av desse personane i statistikken har mellom tre og åtte pårørande.

Framsyninga byggjer på ei rad intervju med narkomane og pårørande, ikkje minst dei som står att etter eit sjølvmord eller ein overdose. Dette materialet har Fredrik Høyer føydd saman til tekstar som ikkje berre fungerer godt på scenen, men som også har eit klart autentisk preg. Replikkane verkar ekte, likeins dei ulike forteljingane vi blir presenterte for.

Det er dei anonyme vi får høyre om, dei utan namn, dei skulen ikkje flaggar på halv stong for, dei det ikkje blir halde minnestund for. Og dei som sit att etter å ha kjempa forgjeves i år etter år. Hjelpeapparatet har ingen plass i desse historiene, men vi anar jo at det ikkje har strekt til.

Fine prestasjonar

Dei fire medverkande – Anne Marie Ottersen, Gine Cornelia Pedersen, Nils Jørgen Kaalstad og Alfred Ekker Strande – leverer fine prestasjonar der dei tar enkelt bruk av heile det tomme scenerommet. Rommet har berre eitt større scenografisk element – ein lysrøyrkonstruksjon som med ulike fargar og i særeigne lyskonstellasjonar dannar ein bakvegg for det vi opplever. Gaute Tønders musikk er godt tilpassa stoffet.

Stykket er ikkje så mykje éi samanhengande forteljing som fleire historier. Men det er ramma inn av historia om Pål, som blir kasta ut av heimen av far sin, som han likevel ringjer til mange gonger om dagen, før han døyr, 19 år gammal. Ikkje desto mindre har denne historia eit håp som framsyninga tonar ut med, ein definisjon på kjærleik: å elske deg med hud og hår, men ikkje godta faenskapen du gjer, og likevel aldri slå handa av deg.

Dette stykket opplever eg som langt viktigare og meir relevant enn mykje av den såkalla dramatiseringa av bestseljande romanar som institusjonsteatera driv med.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er journalist, forfattar og fast skribent i
Dag og Tid.