Far min var ingen stor diplomat, og såpass til sjølvinnsikt hadde han at han ikkje rekna seg for noko slikt. Men han hadde ei eiga evne til å snakka seg ut or småkniper, og da gjorde han som Gudbrand i Lia: Han sa det akkurat som det var når han dumma seg ut, og eg såg aldri at det slo feil. Han fekk tilgjeving og skryt, pluss applaus og ein smil med på vegen.

Det er snart 25 år sidan han døydde, og framleis har eg ikkje funne ut kva det var han gjorde – sett bort frå at det var ein god porsjon humor med som ingrediens. No var det ikkje i dei store sakene han briljerte med denne framgangsmåten, men framleis vert eg imponert når eg minnest eit par av desse episodane.

Det var éin gong han skulle reisa frå Inderøy til Steinkjer. Dette var midt på 1900-talet, så det gjekk ikkje buss direkte. Bussen gjekk til Røra stasjon for å nå sørgåande tog. Dei som skulle motsett veg, måtte sitja på stasjonen i ein time og venta på nordgåande.

Så oppdaga far at eit lite motorvogntog – nymotens greier, for dei store toga på Nordlandsbana gjekk med damplokomotiv – hadde stansa på Røra. Nordlandsekspressen, stod det. Han gjekk om bord, forvissa seg om at toget stansa på Steinkjer, og sette seg. Toget venta på å kryssa med eit motgåande, og konduktøren ville ha billett. Billetten, som kosta kr. 2,20, hadde ikkje far nådd å kjøpa, for han trudde han hadde god tid.

Men konduktøren ville ha ekspresstogtillegg, pluss straffetillegg fordi far ikkje hadde billett.

– Du skulle ikkje ha vore på dette toget, for det har ikkje regulært stopp på Røra, sa konduktøren, og summerte til i alt kr. 22,20.

– Hm, sa far. Di må da rekklamer når di hi eit sånt bellitog (billeg tog) som følk itj veit om.

Han slapp med kr. 2,20.

Ein annan gong var han i Oslo – med bil. Der parkerte han som han ville, og fann ein lapp på ruta med krav om å betala parkeringsbot ved frammøte i Møllergata 19. Han kjende så pass til krigshistoria at han ikkje tykte dette lova godt, men køyrde dit, sette frå seg bilen og gjekk inn i prisforhandlingar ved skranken. Så dukka det opp ein uniformert politimann og spurde:

– Det er V 30086 frå Nord-Trøndelag, kanskje? Feilparkering?

– Ja, sa far.

– De har parkert feil igjen, De. Det er ikke lov å stå her ute.

– Men æ vart da heimbedd, sa far. I Trøndelag får vi da sætt ifrå oss bil’n når vi bli bedd heim åt følk.

Han slapp å betala.

Siste gongen han vrei seg unna med slike forklaringar, var da han kom heim frå ein tur på hytta – med ein annan bil enn den han drog av garde med. Mor var blind for biltypar, men fordi fargen var ein annan, skjøna ho at det ikkje var same bilen. Så ho hadde eit par spørsmål.

Jau, han hadde fått slikt eit godt tilbod av ein bruktbilhandlar i Gudbrandsdalen, så han hadde bytta bil. Eg trur at mor tvilte, men det hende ho heldt seg unna saker ho ikkje hadde noko med. Så dette slo ho seg til ro med.

Vi – men ikkje mor – fekk seinare høyra at han hadde køyrt på ein stabbestein så bilen vart vrak.

Men det var like ved ein bruktbilhandlar, og nokre småløyndomar må vel eit mannfolk få ha for seg sjølv.

Distriktslækjaren på Inderøy var ein nær ven, så det gjekk enda nokre år før han ymta frampå om at far no kanskje burde levera førarkortet til lensmannen. Far la ikkje prestisje i slikt, så han gjekk over til batterisykkel på fire hjul. Ein tur i grøfta 50 meter heimafrå førde til at han fekk eit brot i andre nakkevirvel. Svært få overlever slikt, men det gjorde far, der han sat i sjukesenga nokre veker med ei metallråme skruva inn i hovudet så han «såg ut som ein mellomting mellom ein kronhjort og Jesus», som eitt av barneborna sa.

Per Egil Hegge