Americana

Joachim Cooder:

Dreamer’s Motel

Temple of Leaves

Så snart du står på terskelen til Dreamer’s Motel og dei første tonane på det opnande tittelsporet inviterer deg inn, er det vanskeleg å seie nei: Joachim Cooder har sett seg ned ved mbiraen sin, far Ry klimprar umiskjenneleg på gitaren, og dei varme vokalharmoniane skyl over deg – alt er mjuk vellyd.

46-åringen Cooder har alt eit lite knippe utgivingar bak seg, og han er kjend som perkusjonist frå fleire utgivingar saman med opphavet. Faktisk følgde han Ry Cooder (77) på turnéar alt som liten gut, og figurerte i tenåra på ulike plater frå den kanten. Dei siste åra har han hatt ein markant plass på utgivingar av ei rekkje andre større artistar, men held fram samarbeidet med faren, med viktige roller på album som The Prodigal Son (2018) og Get On Board (med Taj Mahal, 2022).

Klangbotnar

Dreamer’s Motel høyrer heime i det same musikalske landskapet som desse platene. Ry er med på både gitarar, banjoar og mandolin, i låtar som ber i seg ekko frå ulike delar av americana-tradisjonen i vid forstand. Ein høyrer gospelen i mektige «Let Me See My Brother Walk», og Dr. Johns gumbo putrar i «Down to the Blood», for å nemne noko. Eit brassensemble dukkar opp, ein bratsj, eit pumpeorgel og ein pedal steel-gitar, og gjennomgåande trakterer Joachim sin mbira, eit instrument med afrikanske røter, i kalimbafamilien. Den forsonande lyden kan minne litt om eit piano eller klokkespel (ta ein lytt sjølv, eg kjem til kort når eg prøver å skildre det). Det vesle albumet med sju spor er over på mindre enn ein halvtime, men meir skal ikkje til for å få ein skikkeleg smak på Joachims motell.

Av ein eller annan grunn vender eg tilbake til tittelsporet på denne plata igjen og igjen. Det er som om det rommar så mange klangbotnar, langt meir enn det vi faktisk høyrer. «Eg trudde eg var på gjennomreise», heiter det, «men eg vert buande her nokre dagar, med draumane mine». I dette motellet er det sjølvsagt ein radio i kvart rom, og staden er typisk utryddingstruga: «One of these days it will all be gone/ when the money man comes along.»

Rastløyse

Motella oppstod i USA i åra etter andre verdskrigen, då massebilismen for alvor skaut fart, og var tenkt som overnattingsstader for bilkøyrande, plasserte langs dei store vegane. Sjølv om mange i vår tid nok vil få assosiasjonar til kjeder som Super 8 og Motel 6, med tristessen og forfallet det fører med seg, kunne ein i sommar lese i New York Times at overnattingsmåten har fått eit oppsving etter pandemien, med oppussing av fleire gamle perler.

Det er ikkje overraskande at motella figurerer tungt i den amerikanske populærkulturens myriade av forteljingar – i litteraturen, filmen og songen. Bygningane manglar gjerne korridorar og gangar, og dei har over to etasjar direkte tilgang til romma – noko som ikkje berre kan vere praktisk, men også rommar ein heilt eigen dramaturgi. Motellet er også ein kulturell trope.

Då eg lytta til Joachim Cooders album, kom eg til å tenkje på det (altfor) kortliva litterære tidsskriftet Motell, redigert av Terje Thorsen og Kyrre Andreassen, heilt tidleg på 2000-talet. Det ligg ei rastløyse i motellet som stad – det rommar forteljingar om flukt, von og vonbrot, om det å vere på veg til noko nytt. Som ein samlande metafor er det perfekt for eit album som Dreamer’s Motel – ein musikalsk stad der det er høgt under taket, der ein ikkje har det travelt med å utradere fortida eller stenge dørene for dei som vil inn.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar, professor ved Universitetet i Bergen og fast musikkskribent i Dag og Tid.