ESA

GUTTORM KJELSVIK

VESTNES

Dag og Tid refererer 20. oktober til at ESA vil sjå etter Noreg sin praksis i EØS-avtalen art. 125. Tidlegare direktør i ESA Per Anders Bjørgan meiner 27. oktober at «Lovgiver har for de viktigste kommunale næringene for lengst ryddet opp». Når det gjeld avfallsektoren er dette svært tvilsamt.

Men eg er einig i at det blir for omfattande å la dette også bli ei sak om kommunal eigedomsforvaltning, barnehagar, symjehallar etc. Men med omsyn til avfallssektoren er det tvillaust at det går føre seg kryssubsidiering i høve til private aktørar. Om ein skal sikre konkurranse på like vilkår, må følgjande vektleggjast:

1. Kommunale avfallselskap er unnateke plikt om eigedomsskatt.

2. Dei betalar ikkje inntektsskatt så lenge 80 prosent av kapasiteten er brukt i den kommunale delen. Men kravet her er berre eigne rekneskap, ikkje juridiske eigne selskap. Om dei har etablert eigne selskap (som eit heileigd AS), er dette berre ein fiksjon når dei same juridiske personane sit i begge selskapa. Eg viser til regelverket om kryssubsidiering: «– Det investeres i maskiner og utstyr i den offentlig finansierte delen av virksomheten, som gir lavere driftskostnader for den konkurranseutsatte delen av virksomheten. – Ansatte, utstyr eller lokaler fra den offentlig finansierte delen av virksomheten brukes i den kommersielle delen av virksomheten.»

Den som kjenner til sjølvkostrekneskap, veit at ingen utanforståande kan kontrollere dette godt.

3. Det er særskilde reglar for etterdriftsfond i offentlege selskap. På grunn av unntaket for konkursrisiko og inntektsskatt vert avsetninga til dette heilt annleis enn i private selskap. Private selskap må setje av store beløp til slikt fond utan at dette kan takast til utgift. Og eigarane må også betale formuesskatt av avsetninga.

4. Det kan tidvis oppstå krav om gebyr frå det offentlege ved feil disponering av avfall. Eksempelvis var krav frå Tolldirektoratet på deponiavgift på mange millionar til kommunale deponi berre ført i sjølvkostregnskapet, og følgjeleg vidareført til abonnentane som renovasjonsavgift. Ein kan reise spørsmål om slike gebyr og bøter gjev incentiv til framtidig betre drift i det offentlege.

Bjørgan skriv at det for kommunane vil kunne bli «plunder og heft» når dei skal vurdere det som er nemnt i punkt. 2. Difor er det naudsynt at det blir meir klare reglar på området. Når det offentlege driv verksemd både i marknaden og for det offentlege, må det bli krav om eigne juridiske aksjeselskap med eigne styre. Landet over er det mange som har gjort dette med godt resultat. Om det er eit heileigd offentleg selskap eller eit privat selskap, er det liten grunn til å tru at det offentlege selskapet ikkje vert konkurransedyktig om leiinga får ansvar. Men du tek ikkje tilstrekkjeleg ansvar om du veit at du har eit sjølvkostregime å støtte deg på.

Initiativet frå ESA til å sjå på dette er heilt naudsynt.