Lat oss vere ærlege: Trass i ryktet som uavhengig representant var John McCain i storparten av det siste tiåret sitt ein svært ortodoks republikanar som heldt seg til partilina same kor uansvarleg ho vart. Tenk på måten han forlét det forsvaret han ein gong førte for tiltak som kunne motverke den globale oppvarminga. Men han vog opp for mykje av dette med éi handling: Han gav den avgjerande røysta mot freistnadene frå det republikanske partiet på å avskaffe Affordable Care Act, som gjerne blir kalla Obamacare. Dette eine nei-et berga helsetenester for fleire titals millionar amerikanarar, i det minste for ei stund.

Men no er McCain borte, og med han, så langt vi kan slå fast, den einaste republikanaren i Kongressen med noko som liknar ei ryggrad. Så dersom Republikanarane beheld fleirtalet i Kongressen i november, kan vi vere overtydde om at dei kjem til å fjerne Obamacare. Det er ikkje gissing: Det er eit klårt og tydeleg løfte, gjeve av visepresident Mike Pence for to veker sidan.

Men kva med problema som hindra framstøyten for oppheving i 2017? Republikanarane har sikkert nytta det siste året til å tenkje nytt om dei politiske ideane sine, i ein freistnad på å finne ut korleis dei kan få oppheva Affordable Care Act utan å påføre vanlege amerikanarar stor skade, særleg dei med kroniske lidingar, til dømes? Ikkje sant?

Tok du den? «Ikkje sant?»

Sjølvsagt har ikkje Republikanarane tenkt om att om ideane om helsestell (eller kva som helst elles, for den saks skuld). Det kjem til dels av at det moderne republikanske partiet ikkje driv med politisk analyse. Demokratane har eit nettverk av tenkjetankar og velvillig innstilte uavhengige ekspertar som granskar fakta noggrant, som freistar finne løysingar på verkelege problem og som av og til påverkar aktuelle lovframlegg. Republikanarane har ikkje noko som kan samanliknast med dette; dei føyelege «ekspertane» deira driv stort sett med å seie kva som helst dei politiske herrane deira ønsker å høyre.

Når det gjeld helsestell, har dei likevel eit endå djupare problem: Det republikanske partiet kan ikkje levere eit alternativ til Affordable Care Act fordi det ikkje eksisterer noko slikt alternativ. Særleg gjeld det at om ein ønsker å behalde vern for folk med sjukdom dei tidlegare har fått behandling for – nett den helsesaka som er viktigast for veljarane, inkludert helvta av Republikanarane – er Obamacare den mest konservative politikken som kan gjere det. Dei einaste løysingane elles er slikt som Medicare for alle, som ville innebere ei tydeleg dreiing til venstre, ikkje til høgre.

Helseøkonomar har forklart dette gong på gong opp gjennom åra, men som vanleg er det vanskeleg å få folk til å forstå noko når løna deira avheng av at dei ikkje forstår. Likevel, lat oss freiste ein gong til.

Dersom du vil at private forsikringsselskap skal dekkje folk med sjukdomar dei alt har blitt behandla for, må du forby diskriminering på bakgrunn av medisinsk historie. Men det er i seg sjølv ikkje nok, for dersom polisane kostar det same for alle, vil dei som teiknar slik forsikring, vere sjukare enn dei som ikkje gjer det, og på det viset oppstår det ei høgrisikogruppe som tvingar premiane i vêret. Det var tilfellet i New York, der premiane for individuelle polisar var svært høge før Affordable Care Act – og brått vart halverte då Obamacare tok til å verke.

For det Obamacare gjorde, var å syte for tildriv til at også friske menneske teikna forsikring. På den eine sida var det ei bot alle som ikkje hadde forsikring, laut betale (the individual mandate). På den andre sida var det stønadsordningar for å avgrense utgiftene til forsikring i høve til inntekta. Republikanarane har freista sabotere helseordninga ved å avskaffe bota, og dei har lukkast i å drive premieprisane opp; men det er framleis liv i systemet, takk vere subsidiane.

Poenget er igjen at Obamacare er den mest konservative måten å dekkje folk med alt registrerte sjukdomar på, og om Republikanarane verkeleg brydde seg om rekneskapen til dei millionar av amerikanarar dette gjeld, ville dei støtte og freiste å styrkje Affordable Care Act.

I staden går dei inn for å kverke ordninga om dei bergar fleirtalet om to månader. Men å dekkje meir eller mindre kroniske lidingar er populært; difor lèt dei som dei vil gjere det, medan dei kjem med framlegg som i røynda ikkje gjer det.

Korleis kan dei tru at dei slepp unna med slik skamlaus svindel, for det er det det er. Innbiller dei seg at veljarar er dumme?

Vel, ja. I massemøte har Donald Trump i seinare tid erklært at Demokratane vil «plyndre Medicare for å betale for sosialisme».

Men det viktigaste målet er nyhendemediaa. Der er det mange som enno ikkje har lært seg å hanskast med det gjennomgripande lureriet til moderne konservatisme.

Når ein politikar som – til dømes – senator Dean Heller frå Nevada er med på å støtte eit lovframlegg som gjev seg ut for å verne om dei med kroniske sjukdomar, men i røynda ikkje gjer det, vonar han å sjå overskrifter som «Heller kunngjer ein plan for å verne amerikanarar med kroniske lidingar», medan kjernesanninga – at lova hans ikkje vil gjere det i det heile teke – ligg gøymd i det 17. avsnittet i artikkelen.

Eller endå betre, frå hans synsvinkel, at det 17. avsnittet berre slår fast at «somme demokratar» seier at lova hans er svindel, medan republikanarar er ueinige i det. Begge sider og balanse, veit du.

Viss du er ein amerikanar som har ein kronisk sjukdom, eller er redd for at du kan utvikle ein sjukdom i framtida, lyt du vere klar over realitetane: Republikanarane er ute etter helseforsikringa di. Dersom dei held stand i november, vil helseforsikring til ein overkomeleg pris – kan hende til kva pris som helst – vere borte i løpet av nokre månader.

Einerett: New York Times /
Dag og Tid

Omsett av Lasse H. Takle

Niall Ferguson og Paul Krugman skriv denne spalta
annakvar veke.