Yrket som dommedagskremmar har blømt sidan USA vart til. Grunnlovsfedrane sjølve kunne nok europeisk historie til å vite at den republikanske styreforma hadde høge odds mot seg. Republikkar hadde ein tendens til å gli over i tyranni, vanlegvis fordi folket støtta ein demagog.

«Det er berre å sjå på historia til ulike land», skreiv Alexander Hamilton i 1795, «for å oppdage at alle land, til alle tider, lid under at det finst menn med overdrivne ambisjonar som ikkje skyr noko for å auke eigen framgang og prestisje.» I republikkar kom faren frå «smiskande eller uregjerlege demagogar som tilber avguden makt, kvar helst han må vere, og utnyttar veikskapen, lastene, det skrøpelege og fordommane» til folket.

Dei fleste av venene mine i akademia trur dette kan lesast som ein profeti om Donald Trump. I The People vs Democracy hevdar Harvards Yascha Mounk at populismen til Trump er del av ein verdsfemnande baksmell for liberale verdiar. «Liberalismen», skriv Mounk, er «no under eit samla åtak frå Trump-regjeringa, som har erklært krig mot uavhengige institusjonar som FBI og nytta presidentens talarstol til å mobbe etniske og religiøse minoritetar».

På liknande vis har Stanford-kollegaen min, Larry Diamond, skrive om ein global «demokratisk tilbakegang». I ei spalte i New York Times åtvara han om at Trumps appell var særleg sterk overfor veljarar som ønskjer seg ein «sterk leiar som ikkje lèt seg hefte av val og kongress».

Yale-historikaren Timothy Snyder har gjeve ut ei ny bok med tittelen The Road to Unfreedom som hevdar at valet av Trump (til liks med utfallet av brexit-røystinga) var ein del av ein svær russisk konspirasjon for å øydeleggje demokratiet.

Paradoksalt nok er ein overraskande stor del av vestlege intellektuelle tiltrekte av Kinas utilslørt autoritære styringssystem. Daniel A. Bell ved universitetet i Tsinghua skriv i boka The China Model at det kinesiske kommunistpartiet er eit meritokrati som styrer meir kompetent enn eit demokrati. Min gamle ven Martin Jacques, forfattaren av When China Rules the World (2009), teiknar eit bilete av måten Kina handterer økonomien på som langt overlegen den vestlege.

Trump undergrev USA. Kina er ustoppeleg. Den uunngåelege konklusjonen er at når USA og Kina støyter saman, som historia seier er nokså sannsynleg, vil Kina kome best ut.

Kva om alt dette er feil? Lat oss starte med teorien om at demokratiet er inne i ein global «tilbakegang». Kan det stemme? For 21 år sidan skreiv Fareed Zakaria ein artikkel som har sett spor etter seg, «The rise of illiberal democracy». Der siterte han statistikk frå Freedom House som synte at 42 prosent av landa i verda var «frie» (det vil seie verkelege liberale demokrati), 31 prosent var «til dels frie», og 27 prosent var «ikkje frie». Fram til data frå 2017. Frie: 45 prosent. Til dels frie: 30 prosent. Ikkje frie: 25 prosent.

Dette tyder ikkje at det ikkje har vore tilbakegang for politiske rettar og borgarrettar i mange land, som Freedom House dokumenterer. Eg kan berre ikkje sjå det overtydande provet på illiberalismens framvekst som vart spådd av Zakaria. Fortel meg så mange «demokrati i krise»-historier du berre vil, men du vil ha vanskar med å få India til å passe med teorien – det mest folkerike demokratiet i verda, der 79 prosent av veljarane seier dei er nøgde med måten demokratiet fungerer på. Motargumentet om at «Narendra Modi, statsministeren, er ingen liberalar», er avslørande. Om demokratiet er i krise berre fordi liberalarar ikkje sit med makta, då er ikkje denne debatten seriøs.

Dersom demokratiet verkeleg er i krise, kvifor vil millionar av menneske heller bu i demokrati enn i dei ufrie landa dei er fødde i? Ei fersk rundspørjing sett i verk av Gallup syner at så mange som 147 millionar menneske gjerne vil emigrere til USA. Dei neste mest populære destinasjonane er Tyskland, Canada, Storbritannia og Frankrike. Berre 1 prosent av dei spurde sa at Kina var draumelandet deira.

Det er sant at den siste immigrasjonsbølgja til demokrati har gjeve ein populistisk baksmell. Men når eg ser på 25 europeiske land eg har data for, ser eg populistar ved makta i berre seks: Austerrike, Den tsjekkiske republikken, Hellas, Ungarn, Italia og Polen. Eg ser berre elleve populistiske parti med oppslutning frå meir enn 20 prosent av veljarane. Og eg ser berre to land – Ungarn og Polen – der populistar ved makta minskar individuell fridom.

Kan Trump kome til å bli USAs Viktor Orbán? Det er ingen tvil om at dei to mennene deler mange politiske preferansar. Men USA er ikkje Ungarn. Nettopp fordi grunnlovsfedrane såg for seg at ein demagog ein dag kunne bli president, skapte dei mekanismar som deler opp makta.

For å seie det enkelt er den viktigaste styrken til det amerikanske systemet at det er desentralisert. Jo, Trump er president, og partiet hans kontrollerer nett no Kongressen, men Republikanarane ser ut til å miste fleirtalet i Representanthuset i november. Dessutan kontrollerer Republikanarane berre halvparten av dei 50 delstatane i landet. Berre 14 av borgarmeistrane i dei 50 største byane er republikanarar.

Alexis de Tocqueville gjorde på 1800-talet eit poeng av at eit desentralisert politisk system gjev betre vern av individuelle fridomar. Friedrich Hayek argumenterte på 1900-talet for at sentraliserte planøkonomiar reagerte dårlegare på signal frå marknadene. Og moderne ekspertar på nettverk legg merke til at desentraliserte nettverk er meir motstandsdyktige enn hierarkiske. Kvifor skulle ikkje desse innsiktene kunne nyttast om dagens rivalisering mellom USA og Kina?

Det amerikanske systemet er sjølvkorrigerande. Om du hatar Trump, er du i godt selskap. Over halvparten (53 prosent) av veljarane mislikar presidenten. Dei vil truleg røyste mot partiet hans i november og mot han i 2020.

Kina, derimot, kan berre endre kurs om den store rormannen, president Xi Jinping, bestemmer seg for å gjere det. Det er lett å bli imponert over dei store infrastrukturprosjekta som den sentraliserte kinesiske regjeringa kan setje i verk. Men om du ser nøyare etter i rekneskapen, finn du eit fjell av tvilsam gjeld.

Trump er sjølvsagt ikkje framand for tvilsam gjeld, og regjeringa hans har gjeve økonomisk varsemd på båten med skattekutta sine. Men det er liten tvil om at den pågåande handelskrigen med Kina skader Kina meir enn han skader USA. Å leggje toll på kinesisk eksport kan vere dårleg økonomi, men det syner seg å vere ein alvorleg politisk stresstest for Xi.

Moten med å uroe seg for forfallet i demokratiet byrja midt på 1990-talet, då den amerikanske sigeren i den kalde krigen tok til å verke for god til å vere sann. Men ti år tidlegare hadde dommedagskremmarar åtvara om at Ronald Reagans opprusting ville få USA til å gå konkurs, og at dette ville opne opp for... Japan.

Kan hende er ein av løyndomane bak den amerikanske suksessen nettopp det at nokre dommedagsprofetar alltid spår nedgang og fall for republikken. «Sjølv om du er paranoid, vil ikkje det seie at dei ikkje er ute etter deg», har vore New York-visdom sidan syttitalet. Ja – og nett ved å vere paranoide kan vi kan hende sikre oss at dei aldri kan ta oss.

Einerett: The Sunday Times / Dag og Tid

Omsett av Lasse H. Takle

Niall Ferguson og Paul Krugman skriv denne spalta annakvar veke.