Per Anders Todal

peranders@dagogtid.no

29. juli kom det ei merkeleg nyhendesak frå statsmedia i Kviterussland: 33 leigesoldatar frå den russiske organisasjonen Wagner-gruppa var arresterte utanfor Minsk. President Lukasjenko hevda at soldatane var sende til Kviterussland for å utføre terroråtak og destabilisere landet i samband med presidentvalet. Wagner-gruppa har band til det russiske forsvarsdepartementet, og soldatar frå gruppa skal mellom anna ha vore aktive i krigen i Ukraina. Russiske styresmakter vedgjekk at dei arresterte var leigesoldatar, men nekta for at dei hadde noko oppdrag i Kviterussland, og hevda at soldatane var på gjennomreise.

Lukasjenko svara med å skulde den russiske regjeringa for løgn. Uansett kva sanninga er, var dette eit lågmål i det turbulente forholdet mellom Lukasjenko og Russland. Men berre nokre dagar seinare sa Lukasjenko til ukrainsk fjernsyn at han såg på Putin «som ein storebror».

Turbulent

Forholdet hans til Russland har svinga mellom hjarteleg og iskaldt i mange år. I 1990-åra snakka Lukasjenko om å sameine dei to statane att, kanskje fordi han sjølv vona å bli president i ei ny statsdanning. Prosessen førte fram til ein unionstraktat i 1999, inkludert planar ein sams valuta, men unionen vart aldri realisert. Etter at Putin kom til makta i Moskva, kjølna relasjonen. Lenge klarte Lukasjenko å spele effektivt på to hestar: Når forholdet til Russland har vore dårleg, har han flørta med EU og lova liberalisering. Men banda austover er og blir sterkare. Russland er den største marknaden for kviterussiske varer, og subsidiert olje og gass frå Russland har vore ein berebjelke for kviterussisk økonomi.

Lenge verka Putin nokolunde nøgd med makta dette gav han i Kviterussland: Lukasjenko var ein garantist for russisk påverknad i Minsk. Men dei siste åra har russarane stramma skruen. Kreml krev tettare integrasjon mellom statane, elles må Kviterussland betale meir for russisk olje og gass. Lukasjenko har drege føtene etter seg, og Russland har skrudd opp prisane, med leie konsekvensar for kviterussisk økonomi. Utfallet er ope, men Lukasjenko har ikkje lenger mange kort på handa. Og om han faktisk ser på Putin som ein storebror, veit han at det er ein storebror som ikkje kvir seg for å bruke overmakta si.