Når Tyrkia igjen går til krig mot USAs kurdiske allierte, er det ikkje første gongen dei to landa har ulike interesser. Problemet er at dei sams interessene blir færre. Da Tyrkia gjekk inn i Nato i 1950, var det i ei sams frykt over sovjetisk ekspansjon. Men sidan den kalde krigen tok slutt og trugsmålet frå Sovjetunionen forsvann, har USA og Tyrkia gradvis glidd frå kvarandre. Dei to Nato-landa har ikkje lenger dei same fiendane. Og Tyrkia har i tillegg byrja å få nye vener.

Tyrkarane har ei god stund sett på USA som ein destabiliserande faktor i regionen, påpeika Midtausten-eksperten Aaron Stein i ein artikkel i Foreign Affairs i juli. Recep Tayyip Erdogan var skeptisk til Irak-invasjonen i 2003, året da han vart statsminister første gongen. Men vel så viktig: Sett frå Ankara er det i dag kurdisk separatisme som er det viktigaste trugsmålet, ikkje fundamentalistane i Den islamske staten (IS). Sidan 1984 har den tyrkiske staten kjempa mot den kurdiske rørsla PKK («Kurdistans arbeidarparti»), ein strid som til saman har kosta mellom 30.000 og 40.000 liv. For den tyrkiske regjeringa er tendensar til kurdisk nasjonalisme også i nabolanda å rekne som eit trugsmål. Ifølgje president Erdogan er det i praksis ingen skilnad på PKK i Tyrkia og den kurdisk-dominerte militsen YPG («Folkets forsvarseiningar») i Syria.

Irritasjon

For Tyrkia har det difor vore ein stor irritasjon at amerikansk Midtausten-politikk har hjelpt kurdarane i regionen mykje dei siste tiåra. USA innførte ei flyforbodssone i Nord-Irak etter Golfkrigen i 1990 for å verne kurdarane der mot luftvåpenet til Saddam Hussein. Etter Irak-invasjonen i 2003 fekk dei irakiske kurdarane eit utstrekt sjølvstyre. Og i Syria er kurdarane nord og aust i landet dei viktigaste allierte for USA i kampen mot IS, og YPG-styrkane har fått både våpenhjelp, etterretning og trening frå USA. Denne alliansen har vore ein torn i auget for Erdogan heile vegen. Sett frå Tyrkia er trugsmålet frå kurdisk separatisme mykje større enn trugsmålet frå IS, sjølv om IS har stått for fleire terroraksjonar også i Tyrkia.

Den tyrkiske hæren har da òg brukt meir ressursar på å kjempe mot kurdarane i Syria enn på kampen mot IS, og mange observatørar har peika på at tyrkiske grensevakter ikkje prøvde særleg hardt på å hindre islamistar i å reise inn til Syria for å slutte seg til «kalifatet».

Rakettstrid

Den veksande splittinga mellom USA og Tyrkia viser seg òg på andre frontar. Trass i skarpe åtvaringar frå Washington valde Tyrkia i fjor å inngå kontrakt med Russland om kjøp av det avanserte rakettsystemet S-400. Dette er bakke til luft-rakettar som kan brukast mot både fiendtlege fly og rakettar og kan siktast inn mot mål som er heile 400 kilometer frå utskytingsstaden.

USA varsla at Tyrkia kom til å bli nekta tilgang til kampflyet F-35 om dei kjøpte det russiske rakettsystemet. Tyrkarane har vore med på planlegginga og finansieringa av F-35 gjennom mange år, slik Noreg og mange andre Nato-land har. Tyrkia skulle kjøpe 100 slike fly, og dei skulle vere berebjelken i luftforsvaret til landet. Men rakettinnkjøpet frå Russland fekk USA til å fryse leveransane. Dei russiske S-400-rakettane skal mellom anna kunne brukast mot fly med såkalla stealth-teknologi som gjer dei vanskelege å sjå på radar, og USA vil ikkje at for mykje informasjon om F-35 skal hamne i russiske hender via Tyrkia.

Tapte fly

Trugsmåla frå USA fungerte ikkje. Erdogan valde å halde fast ved avtalen sin med Russland, og dei første S-400-komponentane er alt på plass i Tyrkia. I juli vart Tyrkia kasta ut av F-35-programmet, tyrkisk forsvarsindustri kan gå glipp av kontraktar verde kring 90 milliardar kroner, og framtida til flykjøpet er høgst uklar. President Trump har sagt ting som tyder på at at handelen likevel skal gå gjennom, men han seier så mangt. Og om Tyrkia endar med å kjøpe også kampfly frå Russland, ser det enda mørkare ut for Nato-medlemskapen. Mange av trekka til Erdogan dei siste åra tyder på at han ønskjer ei friare rolle for Tyrkia som ei regional stormakt, og i så fall er det ein fordel å kunne spele på fleire hestar.