Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Korkje skattedebatten eller skatteflukta vil gje seg. Det hjelpte heller ikkje på temperaturen at den nyvalde leiaren for Sosialistisk Venstreparti, Kirsti Bergstø, på landsmøtet i helga bad Kjell Inge Røkke om «å ryka og reisa», sjølv om han alt hadde reist. Men gjer det noko for oss andre at dei rike og ikkje fullt så rike i stadig aukande mon flyttar til land som Sveits? Harald Magnus Andreassen er sjeføkonom i SpareBank1 Markets, som arbeider med dei verkelege rike.

– At rikingar som Røkke dreg, fører det til lægre vekst her heime?

– Eg har grudd meg til at ein journalist stiller meg det spørsmålet, for eg er usikker på svaret. På kort sikt er eg trygg på at svaret er nei. Så lenge verksemdene er her sjølv om eigarane bur i eit anna land, held aktiviteten fram. Om noko kan det faktisk verta høgre vekst, av di eigarane får så mykje lægre skatt. Dei sparte pengane kan dei investera i verksemder dei alt eig, og på den måten gje dei høgre vekstkraft.

– Men på lengre sikt?

– På lengre sikt tviler eg på at skatteflukta er bra. Når ein bur ein annan stad, vert kontaktnettet ein har, gradvis vridd i retning av der ein bur. Vert eigarane litt etter litt involverte i det lokale næringslivet der dei har flytta, vert dei mindre opptekne av å knyta til seg dyktige folk i Noreg eller finna på noko nytt og lurt her heime. Det fysiske og nasjonale har noko å seia.

– Det lokale har vel også noko å seia? Sparebank1 Volda og Ørsta tapte mykje pengar offshore etter 2014. Dei måtte henta inn 100 millionar i ny eigenkapital. Så godt som alle pengane kom frå lokalt næringsliv. Det var ikkje Oslo som berga dei.

– Det dømet er eit typisk og pedagogisk. Nærleik er ofte avgjerande. No trur eg ikkje at ein som var fødd i regionen, men hadde flytta ut, automatisk hadde sagt nei til å stilla opp med eigenkapital til sparebanken. Det er likevel slik at tid skapar distanse. Gradvis vert banda tynnare, og for arvingar av folk som før budde i Noreg og i eit lokalmiljø, vert banda nesten heilt borte. Nei, utflyttinga vi har sett, får ikkje konsekvensar for BNP i 2023, men i 2033 og 2044 vil vi sjå konsekvensar, som vi rett nok ikkje kjem til å kunna talfesta av di vi ikkje har eit alternativ å rekna på.

– Men samstundes viser forskinga eintydig at verksemder med utanlandsk eigarskap går betre enn verksemder med norsk eigarskap her heime?

– Ja, men det dømet seier ikkje noko anna enn at utlendingar er interesserte i den delen av næringslivet som går best, og der dei sjølve kan koma inn med kapital og kompetanse som gjer vekstkrafta endå betre. Utlendingar kjøper ikkje verksemder som berre går greitt. Utanlandsk eigarskap gjev høgre produktivitet og dimed høgre lønsevne. Dessutan tvingar utlendingar gjennom forbetringar i andre verksemder. Utanlandsk kapital skal vi ikkje vera redde for. Vi skal derimot vera redde for at dei som ikkje bur i Noreg, ikkje vil investera her.

– For meg er det eit paradoks at ei regjering som seier ho er særs oppteken av norsk eigarskap, innfører ein sterk auke i utbyte- og formuesskatt som berre råkar nordmenn busette i Noreg og ikkje nokon i utlandet?

– Eg har ikkje noko godt svar på kvifor Senterpartiet er med på dette. Eg trur ikkje at Ola Borten Moe og Trygve Slagsvold Vedum, om dei sat åleine i regjering, hadde kome på å skatta dei rikaste ut av landet. Dei hadde nok som alle andre som hamnar i regjering, innsett at skattesystemet alltid kan verta betre, og ja, eg trur at auka grunnrenteskatt på vasskraft og ein skatt på laks hadde kome i alle høve, men ikkje auken i formues- og utbyteskatt, som råkar næringsliv som Sp seier dei vil verna.

– På meg verkar det som det har oppstått ei stemning mellom eigarar om at dei er viljuge til å betala høgre skatt på overskot i byte mot at formuesskatten forsvinn og utbyteskatten vert redusert?

– Det er nok ein del som tenkjer i den retning. Vi såg også at eit mindretal i skatteutvalet som leverte utgreiinga si før jol, ville gå i den retninga. Noreg ligg no i den lægre delen internasjonalt med ein så låg overskotsskatt som 22 prosent. Storbritannia som har lege lågt, auka no overskotsskatten til 25 prosent. Eg personleg er for ein litt høgre skatt på overskot i byte mot lægre på formue og utbyte, men vi bør passa oss for å skattleggja lønsinntekt og kapital veldig ulikt, elles får vi skattetilpassing. Ein annan fordel ved å auka skatten på overskot og redusera han på kapital elles, er at det vert eit likare skatteregime mellom nordmenn og utlendingar.