Politikk

Vidar Ystad

vidar@dagogtid.no

I nesten alle årlege konstitueringar av Stortinget sidan 1961 har det vore blanke røystesetlar mot nokre av kandidatane. Unntak har vore i få tilfelle når det har vore lansert to kandidatar. I 1965 vart Bernt Ingvaldsen frå Høgre vald med 80 mot 69 røyster for Nils Langhelle (Ap) og ei røyst for Trygve Bratteli (Ap).

Men også når det har vore to kandidatar til ein posisjon, har det hendt at det er levert blanke røystesetlar. Som ved valet av visepresident i 1993, då Edvard Grimstad frå (Sp) vann med 94 mot Jan P. Syse (H) med 64. Då var det fem blanke røyster.

Grøndahl og Grimstad

Tospannet Kirsti Kolle Grøndahl (Ap) og Edvard Grimstad (Sp) fekk også blanke røyster som høvesvis president og visepresident i åra 1993–96. Då Kirsti Kolle Grøndahl i 1993 vart stortingspresident, fekk ho 15 blanke røyster. Talet auka til 24 ved konstitueringa i 1996.

Det skjedde etter at Frp-formann Carl I. Hagen hadde kritisert Grøndahl i harde ordelag under konstitueringa for å kome med politiske utspel som ein stortingspresident ikkje burde gjere, ifylgje Hagen. Og Hagen opplyste at han kom til å røyste blankt. Det er den einaste gongen i løpet av alle åra sidan 1961 ein representant har sagt frå talarstolen i Stortinget at han ville røyste blankt.

– Syse hadde, med bakgrunnen sin, fortent å bli visepresident, seier Hagen til Dag og Tid i dag.

Dei mange blanke røystene som Grimstad fekk, var ifylgje fleire tidlegare stortingsrepresentantar Dag og Tid har snakka med, ein demonstrasjon mot at Sp hadde inngått avtale med Ap om fordeling av posisjonar for heile fireårsperioden.

Inge Lønning

Det er vel kjent at Inge Lønning hadde ei kvass tunge og ikkje var elska av alle. Men den viktigaste forklaringa på dei mange blanke røystene er mest truleg at det var ein reaksjon mot at KrF, Høgre og Venstre «gjorde opp rekning utan vert», slik Frp-formann Carl I. Hagen såg det den gongen.

Hagen heldt eit kjensleladd innlegg i Stortinget under konstitueringa i 2001 der han gjorde kjent at han hadde hatt ein «dagdrøm» om å bli stortingspresident. Han viste til at det hadde vore spekulasjonar i pressa om at dei tre partia som søkte regjeringssamarbeid saman, hadde planar om å gjere Hagen til stortingspresident for å sikre parlamentarisk støtte frå Frp.

Men, sa Hagen: «Søndag fikk jeg min dagdrøm knust. Dagen etter kommer de to hovedpersonene som har ansvar for knusingen av min dagdrøm, til meg og ber om støtte til å gjøre dem til statsminister og utenriksminister. (Kjell Magne Bondevik og Jan Petersen, red. merk.) Noen vil bruke sterke uttrykk om dette. Jeg vil nøye meg med å si at jeg synes dette er en litt selsom historie, en litt selsom måte å oppføre seg mot andre mennesker.»

Visepresident Hagen

Carl I. Hagen vart ikkje stortingspresident som han hadde drøymt om. Men i 2005 vart han vald til visepresident under Thorbjørn Jagland. I røystinga fekk Hagen 132 røyster, medan 25 setlar var blanke og éin røysta på Donald Duck.

Året etter vart begge attvalde samrøystes utan skriftleg votering. Men i 2007 kravde Rolf Terje Klungland frå (Ap) skriftleg votering då ein kom til val av visepresident. Jagland var då attvald samrøystes. Resultatet vart at Hagen fekk 118 røyster, 29 setlar var blanke, medan tre røyster fall på andre det ikkje var gjort framlegg om.

– Eg meinte at Hagen ikkje var verdig til å vere visepresident i Stortinget. Eg hadde ikkje snakka med nokon på førehand, men gjorde det eg meinte var rett, seier Klungland til Dag og Tid i dag.

Han seier det var ein reaksjon mot måten Hagen hadde opptredd på i valkampen i 2007, med utfall mot politiske motstandarar og mot flyktning- og innvandringspolitikken.