Veit lite om insektstoda i Noreg
Det finst ingen systematiske studiar frå Noreg som kan fortelje om ein eventuell insektdød her i landet.
Krattvepsebie er ein av insektartane på den norske raudlista.
Foto: Arnstein Staverløkk / NINA
Miljødirektoratet har byrja å planleggje eit større prosjekt for å kartleggje insektbestandar i Noreg, men det vil ta lang tid å få tidsseriar som gjer det mogleg å sjå endringar. Men det er grunn til å tru at insekta er mindre utsette her enn lenger sør i Europa: Noreg er tynt folkesett, og det menneskelege avtrykket på landskapet er mykje mindre enn i dei aller fleste land i Europa. Berre 3 prosent av det norske landarealet er dyrka mark eller innmarksbeite, medan over halve arealet i Tyskland og Nederland er nytta til landbruk. Og det blir brukt langt mindre sprøytemiddel per dekar her enn i dei fleste andre europeiske land.
Likevel meiner forskarane at fleire slag humler og andre insektartar går attende også i Noreg. Ironisk nok er ein del av fallet i norske insektbestandar eit resultat av at gamle kulturlandskap går attende til naturen: Når gamle slåtteenger og kystlyngheiar gror att, får mange bier og andre insekt som var tilpassa desse landskapa, mindre plass å leve på. Og også i Noreg har landbruket blitt meir intensivt dei siste tiåra.
At klimaendringane gjer Noreg varmare, kan i seg sjølv føre til større insektmangfald. Men artar som er tilpassa eit kjølig klima i fjellet, kan få problem. I tillegg utgjer skogbruket eit trugsmål for insektartar i Noreg, påpeikar Anne Sverdrup-Thygeson.
– Ein tredjedel av dei kring 20.000 insektartane i skogen i Noreg lever i og på død ved, og fleire av desse slit. Rett nok er det meir død ved i skogen no enn det var tidleg på 1900-talet. Men da hadde det vore eit svært stort uttak av skog over lang tid. Samanlikna med tilstanden før tømmereksporten tok til på 1500-talet, er det framleis lite død ved i norsk skog.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Miljødirektoratet har byrja å planleggje eit større prosjekt for å kartleggje insektbestandar i Noreg, men det vil ta lang tid å få tidsseriar som gjer det mogleg å sjå endringar. Men det er grunn til å tru at insekta er mindre utsette her enn lenger sør i Europa: Noreg er tynt folkesett, og det menneskelege avtrykket på landskapet er mykje mindre enn i dei aller fleste land i Europa. Berre 3 prosent av det norske landarealet er dyrka mark eller innmarksbeite, medan over halve arealet i Tyskland og Nederland er nytta til landbruk. Og det blir brukt langt mindre sprøytemiddel per dekar her enn i dei fleste andre europeiske land.
Likevel meiner forskarane at fleire slag humler og andre insektartar går attende også i Noreg. Ironisk nok er ein del av fallet i norske insektbestandar eit resultat av at gamle kulturlandskap går attende til naturen: Når gamle slåtteenger og kystlyngheiar gror att, får mange bier og andre insekt som var tilpassa desse landskapa, mindre plass å leve på. Og også i Noreg har landbruket blitt meir intensivt dei siste tiåra.
At klimaendringane gjer Noreg varmare, kan i seg sjølv føre til større insektmangfald. Men artar som er tilpassa eit kjølig klima i fjellet, kan få problem. I tillegg utgjer skogbruket eit trugsmål for insektartar i Noreg, påpeikar Anne Sverdrup-Thygeson.
– Ein tredjedel av dei kring 20.000 insektartane i skogen i Noreg lever i og på død ved, og fleire av desse slit. Rett nok er det meir død ved i skogen no enn det var tidleg på 1900-talet. Men da hadde det vore eit svært stort uttak av skog over lang tid. Samanlikna med tilstanden før tømmereksporten tok til på 1500-talet, er det framleis lite død ved i norsk skog.
Fleire artiklar
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.
Foto: Christiane Jordheim Larsen
Alle auge på Grønland
NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk.
Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.
Foto frå filmen
Filmglede
Det er alltid kjekt å opne det nye året med mykje film.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.