«Kan du eit handverk, Mone?», spør kjærasten til mor mi over middagsbordet. «Du kan måle litt, men dersom det verkeleg hardnar til, kva kan du då?» Han smiler, provoserer med vilje, men han har eit poeng. Vi strevar etter høg utdanning, høg lønn og høg status. Vi tusjar gule strekar gjennom pensum på pensum med meir akademisk posering enn sunn fornuft.

Og mastergraden får vi visst berre om vi vel allmennfag. Konsumkulturen har teke plassen til nevenytta, og yrkesfaget er ein blindveg. «Nokon må stå for kjøtkakene og ertestuinga på sjukeheimen. Men for all del ikkje mitt barn. Ho skal verte advokat eller overlege», er haldninga.

«Vi må ta meir omsyn til behovet for arbeidskraft enn ønska til elevane», seier Fagopplæringsnemnda. «Vi skapar verdiane», skryter distriktspolitikarane.

Men ungdommen veit ikkje kvifor dei skal velje yrkesfag. Treng dei eigentleg køyre lastebil, arbeide med betong eller lage mat til andre? Maritime fag slit med å fylle lærlingkvoten, og kokkeutdanninga er lite attraktiv. Fysisk kvardagsarbeid er så fjernt at vi lagar fjernsynsprogram av å løfte mjølkespann.

«Skipsdesign», svara yrkesrettleiaren då eg spurde kva eg kunne bruke teikneevnene mine til. Eg var 15 år, ti minutt inne i skuletimen, og alt irritert på mannen. I eit kystområde med mykje maritim industri skulle eg jobbe maritimt, meinte han. Eg ville bli kokk eller frisør. Det hjelpte ikkje kor mange lysbilete av oljeriggar han slo opp på veggen. Far min trudde framleis eg skulle ta yrkesfag då eg til slutt sa «studiespesialisering med formgjeving». Med yrkesfag blei det ikkje noko av meg, måtte eg vite.

For yrkesfag er synonymt med låg status. Fråfallet i yrkesfaget gjorde biletet endå mørkare. Men paradoksalt nok har du altså betre sjanse til å meistre skulen, dersom du vel eit fag der du vert sett på som unnasluntrar.

Mone Celin Skrede er praktikant ved Nynorsk Avissenter.