Sigri Sandberg

journalist@sigri.no

Eg heng og dinglar i lause lufta, 42 meter over bakken, festa i ein fotballstadion verd 11 milliardar kroner. Ved sida av meg heng ein fotballekspert.

Det er i dei dagar Haaland skårar og skårar, Saudi-Arabia får tildelt fotball-VM i 2034, og Ståle Solbakken ristar på hovudet og seier at noko er pill ròte. Det er i dei dagar Noreg har spelt seg ut av endå ein meisterskap, mykje anna i verda er sjølvsagt endå meir av hengslene, men denne forteljinga skal handle om fotball. For Tottenham skal spele mot byrivalen Chelsea i London. Nord-London mot Sørvest-London, altså.

Sonen min seier det er eit ekstra drygt oppgjer, eit derby, for ikkje berre er dei frå same by, dei to laga, men manageren til Chelsea er han som tok Tottenham til Champions League-finale i 2019.

Det er i desse dagar, og eg må åtvare om lite nøytralitet og sterke scener alt før eg byrjar. Blod og tårer. Rop og smerte. Og det er altså yngste sonen min og eg som skal sjå denne kampen. Han er 14 år og trenar to–tre økter fotball kvar dag og seier:

– Om ti år, mamma, då bur eg i London. Speler på Tottenham.

Grunnkurs

Eg har aldri skrive om fotball, men eg er ikkje uinteressert, eg har spelt fotball. Eg var kaptein på jentelaget, så eg veit kva offside er. Eg stiller dessutan på alle G09-kampar eg kan, og har heia meg hås, på sonen min – og på Brann. Og på sistnemnde har eg heia så håst og veiva og hoppa og jubla og fortvilt så intenst at eg nesten mista min første ordentlege kjærast. Så dette med Brann, «heia Brann, blod er tjukkere enn vann, heia Brann», det kan ikkje rokkast – «helt fra Kniksen til Paldan» og sjølvsagt endå mykje lenger.

Men fotball gjer vondt. Og det er lenge sidan seriegullet i 2007, så i dei verste berg-og-dal-bane-sesongane har eg prøvd å skru litt av, for å verne meg sjølv og omgjevnadene. Men sidan snarturen ned til Obos-ligaen har det sjølvsagt vore glede, mykje raud glede.

Når det gjeld engelsk fotball, er det annleis, der har eg ikkje mange kjensler. Eg heiar berre litt på Haaland. Sonen min fnyser, seier det ikkje går an.

– Du må heie på lag, ikkje personar, seier han.

– Dessutan er City eit pengelag, nett som Chelsea, seier han.

Han seier sistnemnde vart kjøpt av ein USA-fyr for om lag eit år sidan, og at fyren har brukt avsindig mykje pengar. Avsindig. Og så har han visst ein avtale med Saudi-Arabia om å selje spelarar dit, for ein kan ikkje kjøpe mykje om ein ikkje sel. Sånn er visst reglane.

– Ein må vere lojal, seier han.

Han heiar på Tottenham. Ferdig snakka.

At det er fordi kompisen hans heia på det ein gong for mange år sidan, er ikkje så viktig. No har det vakse seg stort, og no er det alvor, og vi skal til London. Eg har sagt at han må lære meg litt om laget, og då byrjar opplæringa. Første leksjon er å lære seg manageren, kva han heiter, kor han kjem frå, kva lag han trena før, og korleis det gjekk med det laget i den skotske ligaen.

Ange Postecoglou er frå Australia og har trena Celtic, som vart seriemeister i fjor, og han gjer det bra for Tottenham også no, denne første hausten. For Spurs vinn og vinn, dei ligg øvst på tabellen etter ti kampar, har ikkje tapt ein einaste ein enno. Og eg avanserer, byrjar lære meg lagoppstilling, sannsynleg førsteellevar, namn, posisjon, kor dei kjem frå, korleis dei ser ut, kva som er kjenneteikna deira: Vicario, Porro, Van de Ven, Romero, Udodgie, og eg kjenner at hugsen er ikkje som før.

TENK Å SPELE HER: – Tenk å spele her, seier fotballeksperten på 14 år og ser utover stadion. Han er i himmelen. – Tenk å spele her, seier han, gjentek seg sjølv.

Og det er lenge sidan eg har vore i London og andre europeiske storbyar, sikkert over 20 år, eg har aldri sett ein Premier League-kamp live, og eg kjenner meg som bestemor Skogmus eller kanskje heller ho som var mormor til dei åtte ungane, for eg lurer reint faktisk på om vi vil finne fram, om eg vil like det. Og sjølv om sonen min kan fotball, er det eg som må vere ansvarleg vaksen, og eg er ikkje så glad i byer, liker ikkje bråk, vil helst ikkje fly, men eg vil vere i lag med sonen min.

Mot himmelen

Så ein laurdag i november står vi opp kl. 04.45, spaninga stig, flyet tek av, svusj, og pugginga held fram: Bisouma, Sarr, Maddison, Kulusevski, Richarlison og sjølvsagt, på topp, Son Heung-min, fødd i 1992, frå Sør-Korea. Men det sit ikkje enno, eksperten må hjelpe meg med første bokstav på både venstre ving og høgre midtstoppar på toget inn mot London, og meiner eg må kunne benken òg.

Eg seier at no vart det mykje fotball, eg spør kva han vil lære av meg denne helga.

– Mamma, du har lært meg noko heile livet. No er det du som skal lære av meg, svarer sonen.

Og vi finn fram til hotellet, og vi finn tog og underground og ein marknad, og vi passar godt på bankkorta, og enno har eg ikkje lagt frå meg brillene, det er ikkje til å tru, men vi har stått i eit par lange køar vi ikkje hadde trunge å stå i, og sonen har sagt «Chill down, vi er på ferie» nokre gonger.

Sundagen går vi på toget frå perrong 2 på Liverpool Street, og ti stasjonar seinare stig vi av på White Hart Lane. Dette var også namnet på den gamle stadionen, og her har dei kjempa, store namn som Bale og Kane, men også nordmenn som Erik Thorstvedt og Steffen Iversen.

Det er dagen før match day, og vi er der. På Tottenham Hotspur Stadium.

– Er det ikkje insane? Mamma! Sjå!, seier sonen og peikar på himmelen.

– Min religion

Eg har betalt dyrt, men kan ikkje tenke på det, for no blir vi guida gjennom garderobane, vi høyrer om tidlegare tiders triumfar, vi går ut gjennom spelartunnelen, sonen bannar begeistra, opptil fleire gonger, høgt, eg lèt som eg ikkje høyrer det. Og der ute på stadion testar vi ropet: «COME ON, YOU SPURS.» Vi høyrer korleis denne arenaen er bygd for å fange lyden og halde han her inne i denne bobla. Vi snakkar med Carl Bauer, som har «Tottenham» tatovert på høgre arm.

– Kva klubben betyr for meg? Alt! Absolutt alt. Tottenham er min religion, seier han.

Tottenham vart ein klubb i 1882, 23 år før Chelsea. Og Tottenham Hotspur Stadium vart bygd i 2019 og har plass til 62.850 menneske. Bauer seier det blir spelt både amerikansk fotball og rugby her, og det er konsertar her òg, og då er det god stemning, og folk kan drikke øl. Men når lag frå verdas største idrett skal spele, er det strengt forbode å ta med øl ut til plassen sin.

– Då er det krig, seier han.

Og ein halvtime seinare, då heng vi der, sonen min og eg. Vi har skifta klede og sko, fått på oss ein klatresele og kome oss opp til den digre hanen av gull som vaktar stadion. Guiden vår seier han heiar på Chelsea, og eg skjønar ikkje korleis det er mogleg. Korleis torer han seie det? Korleis kan vi stole på denne mannen?

Vi har ikkje noko val. Og musikken dundrar frå taket av stadion, og vi ser sola sige i vest og heile paddeflate London med spir og høghus, naud og nytingar, og heldigvis er det ikkje Chelsea-supporteren som slepp oss utfor, men to andre guidar, og så heng vi altså der og smiler i lause lufta, før dei sakte firer oss ned.

TATOVERT RELIGION: – Spurs har betydd alt, heilt sidan barndommen. Eg har hatt sesongkort sidan eg var 16 år, seier Carl Bauer, han jobbar deltid som stadionguide i helgene.

Vel nede kjøper eg eit skjerf, eg må vel ha såpass. Sonen min har brukt alle sparepengane sine på to drakter, og eg spør om han er nøgd, om vi skal dra.

– Eg blir aldri nøgd. Eg vil vere her for alltid, svarer han.

Match day og eksamen

Dagen etter er vi ute i god tid, stadion lyser i kvitt og blått når vi nærmar oss. Eksperten snakkar om kor mykje pengar det er i fotball, kor mykje dei bruker på spelarar, på flyreiser, for ein industri det er, berre den butikken her... Han peikar og ramsar opp.

– Men det er verdt det. Det er så verdt det, avsluttar han.

Augo hans lyser.

Og eg tenker at det er som med bøker: Å skrive hadde ikkje vore mogleg å leve av om ingen las. Å spele fotball hadde ikkje vore mogleg å leve av om ingen såg på, det er sonen min med lidenskapen sin som held liv i galskapen, industrien. Sjølvsagt er det sånn, og når eg spør sonen kvifor det er så verdt det, svarar han:

– Det berre er sånn.

Kanskje er det like vanskeleg å forklare som fjellklatring. Filosofen Zappfe prøvde, han skreiv at tindesporten er like meiningslaus som livet sjølv, «derfor kan dens trolddom aldrig dø».

Og no myldrar det. Rundt 60.000 menneske myldrar og sig innover, utan eit einaste knuff, inn ulike inngangar i maurtua, vi finn plassane våre på 5. nivå, rad 16, plass 378 og 379. Og når vi sit der, to timar før kampen byrjar, er det eksamen. Eg tek opp ein gul lapp og byrjar skrive, sannsynleg førsteellevar, eg skriv, gir lappen til eksperten. Elleve av elleve rette.

– Eg er imponert, mamma, seier han, godtar skrivefeil.

Og når endeleg startoppstilling blir offentleg ein time før avspark, er det berre éi korrigering, Richarlison er bytta ut til fordel for Brennan Johnsen, nyinnkjøpt spelar frå Wales.

HAT-TRICK: Chelseas Nicolas Jackson skårar her det tredje målet sitt på Vicario for kvelden, av fire mot Tottenham 6. november.

Foto: Tony Obrien / Reuters / NTB

Sveving og tårer

Og folk myldrar framleis og smiler til kvarandre, for her heiar alle på heimelaget, utanom ein liten klan frå bortelaget i nedste sving. Og så spring spelarane ut på banen, og etter berre seks minutt skårar Kulusevski – og stadion eksploderer.

Og den lyden og dei smila og den hoppinga, eg reiser meg, eg òg, og nokre minutt etter skårar Son, og alt eksploderer att, sonen min brøler, svevar nesten. Tusenvis av asiatar med kvite drakter med nummer 7 på ryggen svevar, dei òg, og gamle gubbar og unge jyplingar og eg, alt er i lufta, men så blæs dommaren av for offside.

Og vi dumpar ned att på dei svarte plaststolane, og så skjer det: Forsvarskjempa Van de Ven blir skada, gullspelaren Maddison òg, det er krise, men det skal bli verre, det skal bli raude kort, begge til Tottenham, forsvarsspelarane Romero og Udodgie, og korleis skal vi klare dette no?

Keeper Vicario er ein helt, klarerer 13 gonger utanfor 16-meteren, «VICARIOOO, VICARIOOOOO», det ljomar, og forsvaret ligg så høgt, og no kjenner eg det i kroppen: at eg må legge vekk blyanten og blokka, bruke alle krefter på å synge dette laget til mot og innsats, dei er ni mot elleve no, og eg syng og syng: «COME ON, YOU SPURS.»

Eg reiser meg og prøver å bli ein del av det gedigne koret med vaksne mannfolk, og eg veit ikkje alltid kva dei syng, men eg prøver å synge noko som liknar, og det gjer sonen min òg. Og det som skjer på banen, skjer på banen, og eg kjenner korleis songen i meg og songen i dei andre blir eitt, korleis vi alle blir eitt, og det er godt å vere saman, sjølv om det er i liding, og eg ser ein mann på rada framfor oss som græt, og eg kjenner så altfor godt att kjensla: at fotball gjer vondt.

Det blir skåra elleve mål i denne kampen, seks av dei blir annullerte. Son skyt ein solid susar i 93. minutt som blir redda på streken. Og så blæs dommaren i fløyta, og alle reiser seg og klappar, og så er det over.

Eksperten legg hovudet på skuldra mi. Eg stryk han over håret.

Epilog:

Tottenham tapte sin første kamp for sesongen i denne forrykande kampen. Og då tusen på tusen skulle heim att, vart det kø, overalt. Tung kø langs alle vegane til toget, til bussen. Og den ekle, vesle Chelsea-gjengen song for høgt i dei elles tause køane, song og ropte stygge ting. Dei fleste heva berre augebryna, men enkelte tolte det ikkje, så like ved togstasjonen, berre ti meter framfor oss, rauk dei i hop, fire–fem unge menn, velta gjerde, knøkka kvarandre rett ned så blodet spruta.

– Dette skal ikkje vi vere ein del av, sa eksperten min og tok tak i armen min, trekte meg vekk frå slåstinga.

Så takk vere han, kom vi oss trygt heim, ein gamal fan på 14 år og ein nyfrelst på 48.