Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Feature

Med Jesus vil eg fara

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen

Foto: Ludwik Szacinski / Oslo Museum

Foto: Ludwik Szacinski / Oslo Museum

3861
20190823

150 år med norsk kyrkjesong

Elias Blix

I år er det 150 år sidan Elias Blix gav ut det vesle heftet Nokre Salmar. Gamle og nye (1869), den aller fyrste salmeboka på norsk. Dag og Tid markerer dette kulturspråklege vasskiljet med ein serie artiklar om Blix.

Del 7

3861
20190823

150 år med norsk kyrkjesong

Elias Blix

I år er det 150 år sidan Elias Blix gav ut det vesle heftet Nokre Salmar. Gamle og nye (1869), den aller fyrste salmeboka på norsk. Dag og Tid markerer dette kulturspråklege vasskiljet med ein serie artiklar om Blix.

Del 7

Det er den første verselinja, dei store anslaga som gjeld. Bjørnstjerne Bjørnson: «Ja, vi elsker dette landet». Dorothe Engelbretsdatter: «Dagen viker og går bort». Og Elias Blix sine store opningar, som «Himmelske Fader, herleg utan like», «Kling no klokka, ring og lokka» eller «No koma Guds englar med helsing i sky». Noko uroleg vel eg likevel ein annan retorikk som også finst hos Elias Blix, når eg får spørsmålet om å velje ein salme frå han: Ikkje ropet til den store Gud, ikkje opninga med dei store skaparkreftene. Eg vel salmen kor den første strofa varslar ei reise: «Med Jesus vil eg fara på livsens ferd i lag».

Så direkte. Så nedpå. Fem strofer har denne salmen, og du følgjer lett kvart ord. Desse er sungne høgt og lågt i kyrkja, helst lågt. Ei forteljing som er som den ferda ho fortel om. Du er natur: ei «grein» og ein blome. Men du er også eit levande eg, ein person til stades i denne verda frå vogge til død. Du har eit følgje som knyter deg til natur, til lesing og mystikk. Jesus er såleis eit vintre, ei Sarons lilje og ein skatt.

Det er uvanleg for meg i daglegtale å uttale slik ros og ære som den første strofa syng ut, ei slik tilknyting. Når ein sluttar seg til det kollektive eg i salmen, blir det gjerne oppfatta som ei privat vedkjenning. Men eg kan som fleire andre salmen utanboks, det er strofer lette å hugse. Eit reisemotiv, eit livsperspektiv og ein tilslutnad til samvær med ein som for meg er vanleg: Jesus som eg har høyrt om frå eg vart fødd. Salmen syng til han. Eg og fleire med meg er blitt fortalde om Jesus på ein slik måte at vi veit at historiene om Jesus følgjer oss til vi døyr. Og det kan desse historiene gjerne. For lyset frå denne blixsalmen lokkar, og er indirekte ei samanfatting av bileta om stjernehimmelen over oss og dei etiske lovene i oss, for å sitere filosofen Emmanuel Kant og formuleringa «sannings stjerna» i strofe 2. Elias Blix har også på plass inkarnasjonen i hjarta som staden der Jesus bur, ei tru frå Elias Blix sitt attenhundretal som kan sporast tilbake i tid gjennom barokken, til dei tidlege jesusforteljingane. Det er spor av mystikk. Gud er til stades i kvar trevl av tid.

Livet mitt er over utan hjarteslaga, men salmespråket fortel at Jesus ikkje døyr då. Den heilage vandrevisa eller reiseskildringa hos Elias Blix andar ut i ei fordjuping som vakkert knyter det guddommelege til eit ideelt landskap skapt av livsens dogg, av væte, sol og signa år (strofe 5).

Inger Vederhus

Inger Vederhus er
førstelektor ved Oslo met.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Det er den første verselinja, dei store anslaga som gjeld. Bjørnstjerne Bjørnson: «Ja, vi elsker dette landet». Dorothe Engelbretsdatter: «Dagen viker og går bort». Og Elias Blix sine store opningar, som «Himmelske Fader, herleg utan like», «Kling no klokka, ring og lokka» eller «No koma Guds englar med helsing i sky». Noko uroleg vel eg likevel ein annan retorikk som også finst hos Elias Blix, når eg får spørsmålet om å velje ein salme frå han: Ikkje ropet til den store Gud, ikkje opninga med dei store skaparkreftene. Eg vel salmen kor den første strofa varslar ei reise: «Med Jesus vil eg fara på livsens ferd i lag».

Så direkte. Så nedpå. Fem strofer har denne salmen, og du følgjer lett kvart ord. Desse er sungne høgt og lågt i kyrkja, helst lågt. Ei forteljing som er som den ferda ho fortel om. Du er natur: ei «grein» og ein blome. Men du er også eit levande eg, ein person til stades i denne verda frå vogge til død. Du har eit følgje som knyter deg til natur, til lesing og mystikk. Jesus er såleis eit vintre, ei Sarons lilje og ein skatt.

Det er uvanleg for meg i daglegtale å uttale slik ros og ære som den første strofa syng ut, ei slik tilknyting. Når ein sluttar seg til det kollektive eg i salmen, blir det gjerne oppfatta som ei privat vedkjenning. Men eg kan som fleire andre salmen utanboks, det er strofer lette å hugse. Eit reisemotiv, eit livsperspektiv og ein tilslutnad til samvær med ein som for meg er vanleg: Jesus som eg har høyrt om frå eg vart fødd. Salmen syng til han. Eg og fleire med meg er blitt fortalde om Jesus på ein slik måte at vi veit at historiene om Jesus følgjer oss til vi døyr. Og det kan desse historiene gjerne. For lyset frå denne blixsalmen lokkar, og er indirekte ei samanfatting av bileta om stjernehimmelen over oss og dei etiske lovene i oss, for å sitere filosofen Emmanuel Kant og formuleringa «sannings stjerna» i strofe 2. Elias Blix har også på plass inkarnasjonen i hjarta som staden der Jesus bur, ei tru frå Elias Blix sitt attenhundretal som kan sporast tilbake i tid gjennom barokken, til dei tidlege jesusforteljingane. Det er spor av mystikk. Gud er til stades i kvar trevl av tid.

Livet mitt er over utan hjarteslaga, men salmespråket fortel at Jesus ikkje døyr då. Den heilage vandrevisa eller reiseskildringa hos Elias Blix andar ut i ei fordjuping som vakkert knyter det guddommelege til eit ideelt landskap skapt av livsens dogg, av væte, sol og signa år (strofe 5).

Inger Vederhus

Inger Vederhus er
førstelektor ved Oslo met.

Med Jesus vil eg fara

på livsens ferd i lag.

Gud, lat den samferd vara

alt til min døyand’ dag!

Det er mi høgste æra,

det er mi største ros

hans fylgjesvein å vera

og vandra i hans ljos.

Min Jesus, sannings stjerna,

lys upp min myrke veg!

Mitt hjarta vil so gjerna

få fylgja etter deg.

Du lyser enn i verdi

som før frå Betlehem.

Ver du mitt ljos på ferdi,

til heim med deg eg kjem!

Min Jesus, gjævast givnad,

min eignalut og skatt!

I all min gang og livnad

meg støtt for augo statt!

Som vesle blomen trugen

ser upp mot sol og dag,

til deg så vender hugen,

til deg kvart andedrag.

Min Jesus, Sarons lilja,

Bløm fagert upp i meg!

Lat ingenting meg skilja

og riva bort frå deg!

Du vintre i Guds hage,

min kjære Herre Krist!

Unn også meg den lage

å veksa som din kvist!

Du til di grein meg sette

alt i min fyrste vår,

med livsens dogg meg vætte,

gav sol og signa år.

Du vil òg vokster giva

alt til min siste slutt:

lat meg i deg få liva,

i deg få anda ut!

Første gongen prenta i Elias Blix:
Nokre Salmar, 1875.
Elektronisk utgåve 2002
ved Nynorsk kultursentrum

Emneknaggar

Fleire artiklar

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Foto: Eva Aalberg Undheim

Samfunn

Beredskapssatsing med seinskadar

Regjeringa vil gjeninnføre krav om tilfluktsrom i nye bygg etter at kapasiteten har vorte redusert år for år.

Eva Aalberg Undheim
Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Foto: Eva Aalberg Undheim

Samfunn

Beredskapssatsing med seinskadar

Regjeringa vil gjeninnføre krav om tilfluktsrom i nye bygg etter at kapasiteten har vorte redusert år for år.

Eva Aalberg Undheim
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Foto: Christiane Jordheim Larsen

UtanriksSamfunn

Alle auge på Grønland

NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk. 

Christiane Jordheim Larsen
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Foto: Christiane Jordheim Larsen

UtanriksSamfunn

Alle auge på Grønland

NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk. 

Christiane Jordheim Larsen

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis