Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

ReportasjeFeature

Hjarta i dalen

ROLLAG: Midt i Rollag, midt i Numedal, ligg stavkyrkja og prestegarden der nokre av dei fyrste dikta på norsk i dansketida vart skrivne – for snart 300 år sidan.  

Augustinus Flor vart fødd og voks opp på Rollag prestegard, truleg Noregs eldste som framleis er i bruk som prestebustad. Hovudhuset er frå 1633. Storstabburet til venstre vart reist i 1719, året då Augustinus Flor vart fødd. Prestegarden ligg 250 meter frå Rollag stavkyrkje, reist på 1200-talet.

Augustinus Flor vart fødd og voks opp på Rollag prestegard, truleg Noregs eldste som framleis er i bruk som prestebustad. Hovudhuset er frå 1633. Storstabburet til venstre vart reist i 1719, året då Augustinus Flor vart fødd. Prestegarden ligg 250 meter frå Rollag stavkyrkje, reist på 1200-talet.

Alle foto: Håvard Rem

12min

5. mars 2021

Numedal

Del 3 – Rollag

Håvard Rem skriv frå dalen i fortid og notid.

Flatemål: 3513 km2

Folketal, 2020: 6517

Folketalsframskriving, 2050

– Låg: 6191

– Middels: 6826

– Høg: 7583

Kommunar: Flesberg, Rollag og Nore og Uvdal (Viken, tidlegare Buskerud)

12. februar: Jarndalen

19. februar: Numedalsbanen

12min

5. mars 2021

Numedal

Del 3 – Rollag

Håvard Rem skriv frå dalen i fortid og notid.

Flatemål: 3513 km2

Folketal, 2020: 6517

Folketalsframskriving, 2050

– Låg: 6191

– Middels: 6826

– Høg: 7583

Kommunar: Flesberg, Rollag og Nore og Uvdal (Viken, tidlegare Buskerud)

12. februar: Jarndalen

19. februar: Numedalsbanen

Regionar i Noreg

havard@dagogtid.no

Jarn, sylv og straum har gjeve Numedal lyft, i lag med elva og skogen, som har vore viktige i alle oppgangstidene. 

Dei to fyrste episodane av Numedal-serien handla om to av stordomstidene i dalen – éin for hundre år sidan med vasskraftutbygging og jarnbane, ein annan for tusen år sidan, med jarnutvinning nørdst i dalen mot Hardangervidda. No handlar det om ei tredje stordomstid som kom midtveges, med skipinga av Kongsberg sylvverk på 1600-talet. 

Augustinus Flor

I musikkhistorikaren Anne Svånaug Blengsdalens storverk Takt og tonar. Soga om folkemusikken og folkedansen i Numedal (2011) skriv røllingen Even Tråen i føreordet «Det numedalske paradokset»: «Numedal har alltid vore tynt folka. Dalen er grisgrendt, men busettinga er likevel gamal. Dalen har vore rekna som trong og avstengd. Sett bort frå husgranskarar, har ein meint at det ikkje har vore noko spesielt med kulturen her.» 

I det geografiske og kulturelle hjarta av Numedal ligg Rollag kommune, med minne frå alle dei tre stordomstidene. I sør ligg administrasjonssenteret Rollag, i nord ligg tettstaden Veggli, båe med stasjonar på no nedlagde Numedalsbanen, og mellom dei ligg garden som har gjeve kommunen namn, med ei stavkyrkje frå 1200-talet og ein prestegard frå 1600-talet, truleg den eldste i landet som framleis vert nytta som prestebustad.

Her vart det skrive litteraturhistorie for snart 300 år sidan. Etter at skriftleg norsk hadde forsvunne, og berre sju år etter at obligatorisk konfirmantundervisning svekte munnleg norsk òg, skreiv ein kapellan dikt på rollagmål, mellom dei fyrste på norsk av ein namngjeven forfattar i dansketida – hundre år før Ivar Aasen samla dialektord som grunnlag for eit nytt skriftspråk.

Diktaren var 24 år gamle Augustinus Flor, fødd i 1719, teologiutdanna i København. Versa har språkhistorisk verdi som ein nokså unik og nær 300 år gamal dokumentasjon av eit målføre. Dei vart ikkje skrivne ned av ein tilflytta prest eller fut utan djup kjennskap til dialekten. Flor var fødd i Rollag og kjende målet godt. Versa har kulturhistorisk verdi òg, for dei tek føre seg skikkar og kvardagsliv i Numedal i fyrste helvta av 1700-talet. 

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Fleire artiklar

Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Foto: Sveinung Lindaas

DyrFeature

Vintermunkar

Fuglen munk har vore sentral i utgreiingar om fugletrekket.

Naïd Mubalegh
Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Denne hannen av munk vart fotografert i Oslo i desember 2019.

Foto: Sveinung Lindaas

DyrFeature

Vintermunkar

Fuglen munk har vore sentral i utgreiingar om fugletrekket.

Naïd Mubalegh
Hayden Powell har skrive musikk for ein sekstett.

Hayden Powell har skrive musikk for ein sekstett.

Foto: Anne Valeur

MusikkMeldingar
Lars Mossefinn

Fugl føniks

Hayden Powell har brukt ventetida godt.

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

Bleik om sausenebba

Kan henda er det nokre som vil setja nebbet høgt og seia at ordtaket om å syngja med sitt nebb slett ikkje viser til fuglar, men til folk. Då seier eg: Det er ingen grunn til å vera nebbete!

Ingvild Lothe er forfattarutdanna og skriv både dikt og prosa.

Ingvild Lothe er forfattarutdanna og skriv både dikt og prosa.

Foto: Ida Gøytil

BokMeldingar
Sindre Ekrheim

Idealitet og realitet

Ingvild Lothe skriv vedkjenningspoesi. Og vedkjenninga verkar genuin fordi ho i tillegg rommar humor og ironisk distanse, sjølv om det også berre kan vere ei maske.

Kunstnarane Agnes Nedregård og Branko Boero Imwinkelried i kustnarkollektivet Alt Går Bra.

Kunstnarane Agnes Nedregård og Branko Boero Imwinkelried i kustnarkollektivet Alt Går Bra.

Foto: Birk Tjelmeland

BokKultur

Då «massekunsten» erobra landet

Korleis kunne ei gruppe amatørar i ei lita bygd i Nordhordland i løpet av nokre tiår produsere fleire hundre tusen bilete og selje dei over heile landet? Ei ny bok freistar gi svar på det unike fenomenet.

Jan H. Landro
Kunstnarane Agnes Nedregård og Branko Boero Imwinkelried i kustnarkollektivet Alt Går Bra.

Kunstnarane Agnes Nedregård og Branko Boero Imwinkelried i kustnarkollektivet Alt Går Bra.

Foto: Birk Tjelmeland

BokKultur

Då «massekunsten» erobra landet

Korleis kunne ei gruppe amatørar i ei lita bygd i Nordhordland i løpet av nokre tiår produsere fleire hundre tusen bilete og selje dei over heile landet? Ei ny bok freistar gi svar på det unike fenomenet.

Jan H. Landro