Hjarta i dalen
ROLLAG: Midt i Rollag, midt i Numedal, ligg stavkyrkja og prestegarden der nokre av dei fyrste dikta på norsk i dansketida vart skrivne – for snart 300 år sidan.
12min
Numedal
Del 3 – Rollag
Håvard Rem skriv frå dalen i fortid og notid.
Flatemål: 3513 km2
Folketal, 2020: 6517
Folketalsframskriving, 2050
– Låg: 6191
– Middels: 6826
– Høg: 7583
Kommunar: Flesberg, Rollag og Nore og Uvdal (Viken, tidlegare Buskerud)
12. februar: Jarndalen
19. februar: Numedalsbanen
12min
Numedal
Del 3 – Rollag
Håvard Rem skriv frå dalen i fortid og notid.
Flatemål: 3513 km2
Folketal, 2020: 6517
Folketalsframskriving, 2050
– Låg: 6191
– Middels: 6826
– Høg: 7583
Kommunar: Flesberg, Rollag og Nore og Uvdal (Viken, tidlegare Buskerud)
12. februar: Jarndalen
19. februar: Numedalsbanen
Regionar i Noreg
havard@dagogtid.no
Jarn, sylv og straum har gjeve Numedal lyft, i lag med elva og skogen, som har vore viktige i alle oppgangstidene.
Dei to fyrste episodane av Numedal-serien handla om to av stordomstidene i dalen – éin for hundre år sidan med vasskraftutbygging og jarnbane, ein annan for tusen år sidan, med jarnutvinning nørdst i dalen mot Hardangervidda. No handlar det om ei tredje stordomstid som kom midtveges, med skipinga av Kongsberg sylvverk på 1600-talet.
Augustinus Flor
I musikkhistorikaren Anne Svånaug Blengsdalens storverk Takt og tonar. Soga om folkemusikken og folkedansen i Numedal (2011) skriv røllingen Even Tråen i føreordet «Det numedalske paradokset»: «Numedal har alltid vore tynt folka. Dalen er grisgrendt, men busettinga er likevel gamal. Dalen har vore rekna som trong og avstengd. Sett bort frå husgranskarar, har ein meint at det ikkje har vore noko spesielt med kulturen her.»
I det geografiske og kulturelle hjarta av Numedal ligg Rollag kommune, med minne frå alle dei tre stordomstidene. I sør ligg administrasjonssenteret Rollag, i nord ligg tettstaden Veggli, båe med stasjonar på no nedlagde Numedalsbanen, og mellom dei ligg garden som har gjeve kommunen namn, med ei stavkyrkje frå 1200-talet og ein prestegard frå 1600-talet, truleg den eldste i landet som framleis vert nytta som prestebustad.
Her vart det skrive litteraturhistorie for snart 300 år sidan. Etter at skriftleg norsk hadde forsvunne, og berre sju år etter at obligatorisk konfirmantundervisning svekte munnleg norsk òg, skreiv ein kapellan dikt på rollagmål, mellom dei fyrste på norsk av ein namngjeven forfattar i dansketida – hundre år før Ivar Aasen samla dialektord som grunnlag for eit nytt skriftspråk.
Diktaren var 24 år gamle Augustinus Flor, fødd i 1719, teologiutdanna i København. Versa har språkhistorisk verdi som ein nokså unik og nær 300 år gamal dokumentasjon av eit målføre. Dei vart ikkje skrivne ned av ein tilflytta prest eller fut utan djup kjennskap til dialekten. Flor var fødd i Rollag og kjende målet godt. Versa har kulturhistorisk verdi òg, for dei tek føre seg skikkar og kvardagsliv i Numedal i fyrste helvta av 1700-talet.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Fleire artiklar
Hayden Powell har skrive musikk for ein sekstett.
Foto: Anne Valeur
Fugl føniks
Hayden Powell har brukt ventetida godt.
Teikning: May Linn Clement
Bleik om sausenebba
Kan henda er det nokre som vil setja nebbet høgt og seia at ordtaket om å syngja med sitt nebb slett ikkje viser til fuglar, men til folk. Då seier eg: Det er ingen grunn til å vera nebbete!
Ingvild Lothe er forfattarutdanna og skriv både dikt og prosa.
Foto: Ida Gøytil
Idealitet og realitet
Ingvild Lothe skriv vedkjenningspoesi. Og vedkjenninga verkar genuin fordi ho i tillegg rommar humor og ironisk distanse, sjølv om det også berre kan vere ei maske.
Eivind Riise Hauge har skrive både noveller, romanar og skodespel.
Foto: Eivind Senneset
Dei førehandsdømde og samfunnet
Eivind Riise Hauge skriv med forstand om brotsmenn, rettsvesen, liv og lære.
Ein tilhengjar støttar det saudiarabiske fotballaget.
Foto: Mohamed Abd El Ghany / Reuters / NTB
Fotball og laksediplomati
Fortener Saudi-Arabia meir merksemd fordi dei skal arrangera endå eit nytt idrettsarrangement? Absolutt. Klarer NFF å endra norsk utanrikspolitikk og handels- og reisemønster med kritikken sin? Truleg ikkje.