Noko om brannen i Karlstad
Karlstad etter brannen i 1865: Kvartalet ved Västra bron ligg i ruinar.
Foto: Värmlands Museum
Klokka ti søndag morgon den 2. juli 1865 gjekk den 20 år gamle læreguten Olof Nilsson inn i Ericsons Bageri i Skepparegatan i Karlstad. Saman med bakarsveinane Jörgen og Carl August skulle han rake ut to famnar ved som hadde lege til tørk i bakaromnen over natta. Carl August drog ut vedskiene og la dei på golvet. Han såg at nokre av dei var brunsvidde, men som han sa under rettssaken: «Jag betraktade noga den uttagna veden og forsäkrade mig om at det inte var någon fara för eld».
Dei to sveinane hadde gjort sitt, klokka var halv elleve, sola skein frå klår himmel, dei sa:
– Fan! Det är söndag. Nu går vi.
Olof blei verande igjen for å vaske over, men etter ein halvtime gjekk også han. Kva som så hendte er uklart, men klokka 11.20 gjorde nokon varselskrik:
– Elden är lös i bageriet!
Bakeriet i Skeppargatan var alt overtent, og brannen spreidde seg raskt mellom dei knuskturre trehusa i den tettbygde staden. Kyrkjeklokkene larma. Forfattaren Gustaf Fröding, som var fem år gamal, skulle mange år seinare minnest denne dagen:
«Vart jag ser är det eld – eld i husen, eld i luften, eld överallt. Hela världen brinner. Det dånar, det knakar, det väser och viner.»
Under brannherjingane fekk læreguten Olof panikk, han kom over nokre vinflasker og drakk seg full. Søndag kveld var nær på heile Karlstad brentd ned. Berre kyrkja, biskopgarden, gymnasiet og sju private bygardar stod att. Av fem tusen innbyggjarar mista 4500 heimen sin.
Alt dagen etter byrja politietterforskinga, og sidan blei det rettssak. Bakarmeister Per Johan Ericson blei frikjend, bakarsveinen Carl August fekk 100 riksdalar i bot, mens læreguten Olof Nilsson slapp med 20 riksdalar för fylleri under branden.
Alle tre reiste frå Karlstad, og Olof Nilsson emigrerte til Amerika, der han døydde i 1907.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Klokka ti søndag morgon den 2. juli 1865 gjekk den 20 år gamle læreguten Olof Nilsson inn i Ericsons Bageri i Skepparegatan i Karlstad. Saman med bakarsveinane Jörgen og Carl August skulle han rake ut to famnar ved som hadde lege til tørk i bakaromnen over natta. Carl August drog ut vedskiene og la dei på golvet. Han såg at nokre av dei var brunsvidde, men som han sa under rettssaken: «Jag betraktade noga den uttagna veden og forsäkrade mig om at det inte var någon fara för eld».
Dei to sveinane hadde gjort sitt, klokka var halv elleve, sola skein frå klår himmel, dei sa:
– Fan! Det är söndag. Nu går vi.
Olof blei verande igjen for å vaske over, men etter ein halvtime gjekk også han. Kva som så hendte er uklart, men klokka 11.20 gjorde nokon varselskrik:
– Elden är lös i bageriet!
Bakeriet i Skeppargatan var alt overtent, og brannen spreidde seg raskt mellom dei knuskturre trehusa i den tettbygde staden. Kyrkjeklokkene larma. Forfattaren Gustaf Fröding, som var fem år gamal, skulle mange år seinare minnest denne dagen:
«Vart jag ser är det eld – eld i husen, eld i luften, eld överallt. Hela världen brinner. Det dånar, det knakar, det väser och viner.»
Under brannherjingane fekk læreguten Olof panikk, han kom over nokre vinflasker og drakk seg full. Søndag kveld var nær på heile Karlstad brentd ned. Berre kyrkja, biskopgarden, gymnasiet og sju private bygardar stod att. Av fem tusen innbyggjarar mista 4500 heimen sin.
Alt dagen etter byrja politietterforskinga, og sidan blei det rettssak. Bakarmeister Per Johan Ericson blei frikjend, bakarsveinen Carl August fekk 100 riksdalar i bot, mens læreguten Olof Nilsson slapp med 20 riksdalar för fylleri under branden.
Alle tre reiste frå Karlstad, og Olof Nilsson emigrerte til Amerika, der han døydde i 1907.
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.