Ein gong på 70-talet kom ein dansk turist inn til slaktar Melkeråen i Odda og spurde etter oksekød.

– Kva du skulle ha, sa du?

– Oksekød.

– Kødd?

– Ja.

– Ja. No er det slik at vi kastar køddane på fjorden.

Denne historia illustrerer den fonologiske avgrunnen mellom det danske og norske språket. Danskane har ikkje utvikla den harde k-en til det ein innan fonetikken kallar palatal og postalveolar frikativ, altså kj-, sj- eller skj-lydar. Det meste blir uttalt med k; kjøt blir såleis kød, og skjelett blir skelet.

Ja, slik pratar dei no der nede.

Det er laurdag morgon, og ei disig sol heng lågt over Lillebælt og kastar lysstrimer inn over filtgolvet på Hotel Old Harbour i Fredericia. Klokka tikkar mot sju, eg leitar fram fjernkontrollen. På TV-en ser eg ein solbrun Jan Egeland bli intervjua på skjerm frå Oslo.

Statsminister Mette Fredriksen og fleirtalet i Folketinget har vedteke eit lovforslag som opnar for å bygge mottaksleirar for asylsøkarar i land som Tunisia og Rwanda. Vedtaket har ført til internasjonale protestar, og ein skarrande Jan Egeland målber kritikken. Det er fyrste gong eg ser ein nordmann på dansk fjernsyn, men den sjølvtilfredse mina hans gjer meg brydd.

Han smiler, trekker opp augebryna og rister på hovudet. Han seier at «Danmark no leier det avskyelege kappløpet i å ha mest mogleg inhuman flyktningpolitikk».

– Dette vil vere ei ulykke for merkevara Danmark, seier Jan Egeland.

– Forslaget må dei berre skrinlegge straks.

For fire veker sidan la statsminister Mette Frederiksen ut eit innlegg på Facebook for å ønske danske muslimar til lukke med feiring av eid, men teksten gjekk raskt over til å bli eit forsvar for innvandringspolitikken: «Regeringen er tilhænger af en stram udlændingepolitik», skreiv ho, og vidare: I sosialdemokratiet står vi fast på at det har noko å seie kor mange flyktningar og utlendingar Danmark kan ta imot på éin gong. Det gjer vi ut frå eit oppriktig ønske om både å kunne hjelpe fleire og å kunne hjelpe meir i nærområda: Ingen flyktar for sjov, og vi har eit ansvar for å hjelpe – og samtidig eit ansvar for å sikre sammenhængskraften og integrasjonen i Danmark.

Sammenhængskraft er eit sentralt omgrep i dansk innvandringspolitikk, og det er altså kreftene som held ein nasjon saman. Innlegget har fått ti tusen hjarte og likes, men òg eitt tusen sinnaandlet og sju tusen kommentarar, mange av dei sterkt kritiske til samanblandinga av lukkeønsking og politisk agitasjon.

Danskar flest er stolte over å vere danske, og sjølvkjensla er aukande. I Den Danske Værdiundersøgelse av 1981 svara 32 prosent at dei var meget stolte av å vere danske, mens 24 prosent svara at dei ikkje var det. I 2017 var andelen meget stolte auka til heile 55 prosent, mens dei som ikkje er det, var falle til 6 prosent. Ei anna undersøking syner at kvar tredje danske meiner at verda ville vore betre om alle var som dei. Ja, slik har dei no det der nede. Men no – sport:

I kveld byrjar EM i fotball, og kven pokker bryr seg om fordømming frå verdssamfunnet og moralske instruksar frå ein nedlatande fjeldabe når Danmark skal spele opningskamp mot Finland i Parken i København?

Landet dirrar av forventning, og morgonsendinga til TV2 er fylt med analysar og aller siste nytt frå landslagets EM-leir i Helsingør. Ha, det viser seg at spelarane bur på Marienlyst Strandhotel. Det var jo der eg vurderte å bu, men så fekk gudskjelov forsynets styring meg inn på Hotel Hamlet.

Det blir kjøligare i dag, seier meteorologen, og mykje vind, kan hende regn, og det siste er eg takksam for, for då kan eg omsider få brukt det altfor dyre regnsettet eg kjøpte i Oslo dagen før avreise.

I det eg trer inn i den vesle frukostsalen, helser eg dei andre gjestene med eit høgt og blidt «god morgon». Ingen helser tilbake. Ingen! Etter det eg kan sjå, er det heller ingen som snur seg eller løfter blikket, det er ingen reaksjon. Gjestene sit som om ingenting var sagt, og tygger mysli og bacon og ser inn i ein mobiltelefon eller ned i bordet eller snakkar lågmælt med kvarandre. Det er ulikleg å ha ei usvara helsing hengande i rommet, men eg kan ikkje gjenta henne, det kan gjere vondt verre, så eg smyg meg inn og finn eit ledig bord, der eg skjemd legg frå meg telefonen og ein brosjyre.

Kanskje det ikkje er slik at danskar generelt helser med eit blidt «god morgon» i frukostsalar? I Hundested Kro og Værtshus gjorde dei det, men kan det vere slik at gjestene der var unntaket snarare enn regelen? Å, det er så snapt å løfte enkelthendingar til noko større, og der og då ønskte nok eg å tolke den venlege atmosfæren i frukostsalen i Hundested til å vere representativ for det danske lynnet. Det er berre å slå fast: Danskane er ikkje det spor venlegare enn svenskane. Trur eg. No.

Mens eg et, les eg i brosjyren som eg raska med meg frå resepsjonen. Planen i dag er å sykle over Lillebælt til byen Middelfart, og derifrå skal eg toge tvers over Fyn til Odense. Det vil seie at det blir knapt ei dryg mil med sykling, noko som gir meg tid til sightseeing, og då eg fekk blikk på denne brosjyren om kvalsafari i går kveld, tenkte eg straks at det kunne vere noko å skrive heim om. Men no les eg at det er marsvin, altså niser, ein får sjå, og slike ammeputestore småkvalar gidd ingen nordmenn lese om.

Nei, eg får gjere som planlagt: sykle over til Middelfart og ta toget til Odense. Kanskje rekk eg å sjå Danmarks eldste kvinne/mann alt i ettermiddag?

Eg syklar mot den gamle Lillebæltsbroen, og igjen er det langs trafikkerte vegar, men det gode er at eg no til fulle kan nytte batterikapasiteten og krafta i Daisy. Eg stiller henne i turbo, og det er så vidt eg rører pedalane, dei går av seg sjølv, og mens eg syklar, tenker eg på Celina Midelfart, den norske kosmetikkdronninga. Namnet hennar må då kome frå byen Middelfart?

Eg stansar i vegkanten, sjekkar Wikipedia. Middelfart tyder «den mellomste overfart», les eg. Eg finn ingenting om Celina. Under kjende menneske frå Middelfart finn eg berre Piet Hein og fotballspelaren Christian Eriksen. Sistnemnde er ifølgje ekspertane på morgonsendinga til TV2 «den vigtigste spiller på det danske landshold». Eg må få sett den kampen.

Det blæs godt over Lillebæltsbroen, og stort meir er det ikkje å skrive, for snart trillar eg inn på Fyn, og etter nokre kilometer er eg alt i Middelfart. Eg finn stasjonen og kjøper billett til meg og sykkelbillett til Daisy. På telefon denne morgonen prata eg med mor, og då eg fortalde at eg ville ta tog til Odense, spurde ho om det ikkje var juks. Eg forklarte at denne reisa ikkje er noko sykkelritt, og at eg er fri til å reise akkurat slik eg vil, for poenget er ikkje kva framkomstmiddel eg brukar for å sjå Danmark – poenget er at eg får sett Danmark. «Javel», sa ho. «Men det er no litt juks.»

Ho om det.

Eit langt tog kjem inn på stasjonen og ut av siste vogn, ein konduktør. Trillande på Daisy hastar eg heile vegen ned perrongen og spør hektisk om dette er toget til Odense.

– Hvad?

Eg forsøker ulike uttalar, o´dens, oden-sé, odéns, og når han skjønar kva eg meiner, seier han yes. Eg viser han billettane og skal til å gå om bord.

– Du har ingen pladsbillet, hvorfor har du ingen pladsbillet?

Pokker! Det same hendte meg på Kastrup fyrste dagen. Då eg kjøpte billett på automaten, kom ein uniformskledd representant frå dei danske statsbaner ilande til og sa at eg måtte ha plassbillett. Men det er turistens privilegium å vere ignorant, og derfor seier eg no…

– Kva er pladsbillet?

– Hvad?

– What is pladsbillet?

– Alle må ha pladsbillet…

– Undskyld mig …

Ein ung danske i landslagsdrakt kjem ut av vogna og spør om han rekk ein sigarett på perrongen før toget køyrer. Nei, seier konduktøren kontant. Ungdomen blar opp 500 kroner og seier at om han kan få fyre opp sigaretten, er pengane hans.

– Vi skal lige køre, seier konduktøren snurt og ser på meg.

– Kom nu om bord!

Det er lettare sagt enn gjort, for det er tre bratte trinn opp i vogna, og Daisy er femti uhandterlege kilo, men eg grip tak i styret og setet og skyv på. Framhjulet støyter mot trappa, Daisy legg seg over, trøa set seg fast i trinnet, styret vrir seg, sneiar hovudet og eg mistar skyggelua. Den røyksugne dansken grip fatt i styret med begge hender, dreg til, og saman får vi Daisy opp og inn. Konduktøren bles i fløyta, dørene lukkes, han rekker meg hua.

– Husk pladsbillet næste gang!

Det nær 60 meter lange togsettet av 100 tonn, stål, jarn og aluminium, passasjerar, bagasje og Daisy glir ut frå stasjonen i Middelfart, og snart susar vi tvers over Fyn i 180 kilometer i timen.

Det er fotballfest i kupeen, og sjølv om klokka enno ikkje har bikka tolv, er dei godt i gassen. Eg set eg meg på høgre side, for snart no skal det brumlande dieseltoget mot Odense forbi Koelbjerg.

Ein hustrig vårdag i 1941 var Svend Andersen ute for å grave torv i ei myr to mil vest for Odense. Der kjende han spaden treffe noko, og dette noko synte seg å vere beinrestar etter eit menneske. Han samla saman dei beina han fann og lét dei ligge på grøftekanten. Ein lærar kom forbi, og han tok med seg alt til Fyns stiftsmuseum. Der pusla dei beina saman til ei lita kvinne på litt over halvannan meter. Undersøkingar viste at ho hadde levd for om lag 10.000 år sidan, ei tid då Fyn var dekt av tett skog med urokse, kjempehjort og villsvin.

Funnet i myra skapte overskrifter verda over, og ho fekk namnet Koelbjerg-kvinden etter funnstaden. Som det blei skrive: «Ansigtet gør et plumpt, noget primitivt udtrykk, og viser flere maskuline træk.» Koelbjerg-kvinden er Danmarks eldste skjelett.

Men så, i 2017, inviterte Nationalmuseet i København til pressekonferanse, der dei hadde breaking news, dei er jo så glade i engelsk, danskane. Ein ny DNA-analyse synte at skjelettet frå myra var av ein mann. Og slik blei namnet endra til Koelbjerg-manden. Skjelettet er i dag stilt ut i det som heiter Møntergården i Odense.

Like ved stasjonen i Odense ligg vandrarheimen. Døra står ulåst, men det er ingen i resepsjonen. Eg ringer mobilnummeret som heng oppslått på glasluka. Ei mannsrøyst svarar, og etter berre nokre få setningar skjønar eg at han forstår norsk.

Sidan eg landa i København for fem døgn sidan, har eg gradvis lagt om språket og knotar no på eit oppstylta bokmål, som kjennest tilgjort, men som gjer at eg blir forstått. Så sant eg i tillegg byter ut alle ord som byrjar på kj- og skj, og seier kærlighed og skelet. Men den tilsette på vandrarheimen har eit godt språkøyre, forstår eg, og med han kan eg snakke tilnærma normalt og bruke både palatale og postalveolare frikativar.

Han gir meg koden til eit oppbevaringsrom der eg set frå meg bagasjen.

Odense kokar av liv. På kaféborda i gågatene sit raudkledde danskar med pils og flagg, og innimellom brølar ein «DANMARK!», og eit anna bord svarar, og slik følgjer brøla meg gjennom gatene.

Eg har vore i Odense fleire gonger, og fyrste gongen var i mai 2001. Då var eg her for å intervjue Kåre Conradi. Den unge skodespelaren skulle lese inn eventyr av H.C. Andersen, og for å kome i den rette stemninga hadde han reist til Odense. Saman med ein lydteknikar sat han tre netter i barndomsheimen til H.C. Andersen og las om jenta med fyrstikkene og den stygge andungen. Etter den siste natta, det var ein måndag, kom eg til byen. Eg var ein ung og undersøkjande journalist og fann ut at det kan hende ikkje var riktig hus Conradi hadde lese i. Ung og framfusen som eg var, gledde eg meg til å kunne fortelje dette til Kåre Conradi.

Møntergården viser seg å vere eit kvartal med gamle bindingsverkshus. I nordenden ligg eit moderne bygg i glas og gul teglstein som rommar billettkontor og utstillingar, og bak skranken står ein ung mann.

– Er det her Koelbjerg-skeletet er?

– Ja, han er lige ovenpå.

Eg betaler inngangsbilletten, går opp trappa og kjenner på andakt, i tydinga liten, for det er noko med å møte leivningane frå eit menneske med ein pust frå fortida som har tenkt og følt, som meg, som har drøymt og vona, som meg, som har vore glad og sorgtung, kjent smerte og redsle, som har sett mot dei same stjernene og kjent varmen frå den same sola, men alt saman for ti tusen år sidan.

Fem minuttar etter er eg nede att i resepsjonen og seier unnskyld.

– Ja?

– Er det alt?

– Hvad?

– Koelbjerg-mannen. Er det alt som finst?

Der oppe på ein trappeavsats, i eit lyssett glasmonter på ei eirgrøn søyle, såg eg ein hovudskalle. Under ein tekst om at dette var den eldste fynbo: «Han var 1,5 meter høj, og da han nåede en alder på 25–30 år, druknede han i en mose ved Koelbjerg. Koelbjerg-manden er det ældste skeletfund i Skandinavien.»

– Men kvar er resten?

– Resten? Hvad mener du?

– Han kallar på ei dame frå bakrommet, ho kjem ut og blir sett inn i situasjonen, seier at det er berre dette kraniet.

– Men kva med resten av skeletet?

– Der er ikke mere.

Eg kjenner trong til å irettesette dei, for sjølvsagt er det meir. Før eg reiste, gjorde eg research, og i Arkæologisk håndbog frå 1971 står det at så nær som eit parti av bekkenet var skjelettet som blei grave opp av myra i Koelbjerg i 1941 komplett. Korleis skulle dei elles visst at det var halvannan meter høgt?

Sannsynlegvis ligg resten bortgøymt i ei kasse i magasinkjellaren her på museet. Det var på grunn av dette skjelettet eg kom til Odense, ikkje på grunn av H.C. Andersen, Odense Zoo eller Danmarks Jernbanemuseum, heller ikkje for å sjå Odense slott eller katedralen, eg kom eine og aleine for å sjå Koelbjerg-manden, men kva skal eg seie?

Frå Møntergården ruslar eg gjennom dei brusteinslagde gatene mot huset der Kåre Conradi las eventyr for 20 år sidan. Det er stengt for oppussing. Conradi blei sjølvsagt usikker då eg ymta frampå om at det kanskje ikkje var rett hus.

– Var det ikkje her? Har du høyrt noko anna?

Og det hadde eg. Offisielt var det rett hus, men ingen veit sikkert kvar H.C. Andersen vaks opp, og dette huset blei såleis utpeikt. I 1867 var H.C. Andersen utnemnd til æresborgar av Odense, og den 52 år gamle og kjenslevare ungkaren kom til heimbyen. Han blei tatt med til huset der han vaks opp, men blånekta. Ikkje tale om at han hadde vakse opp i slik ei rønne.

Når eg sjekkar inn på vandrarheimen, viser det seg at resepsjonisten har spelt profesjonell fotball i Noreg i fem år, og der ligg forklaringa på at han skjønar norsk. Og sidan eg no har ein slik tospråkleg kapasitet, spør eg om kvifor danskar ikkje skjønar svensk og norsk.

– Det handlar nok om tonefallet, seier han.

– Både nordmenn og svenskar syng når dei pratar. Mens dansk er flatare. Setningsmelodien er nok meir påverka av tysk.

Tysk, ja! Nokre gonger under turen har eg hatt fjernsynet på lågt i bakgrunnen, og innimellom tenkt: Har eg komen over på ein tysk TV-kanal? Men når eg skrur opp volumet, så høyrer eg jo at dei snakkar dansk. Med tysk tonefall. Kan forklaringa vere så enkel?

– Skal du sjå kampen i kveld, spør resepsjonisten.

– Sjølvsagt, seier eg, eg skal til Pakhuset.

På nettet las eg at mathallen Pakhuset i Vestergade skal vise kampen på storskjerm, og det skal bli ei sann heksegryte: «Gryden røres op med kolde fadøl, lækker mad og euforisk fotboldstemning.»

Det er alt tjåka fullt, men eg slepp inn og olbogar meg gjennom stimen av raudkledde. I baren får eg eit plastglas med øl, og med glaset i handa går eg opp i andre høgda og finn ein ledig barkrakk. Eg filmar folkelivet og sender snutten til kameraten min heime i Noreg. Han svarar: «Der skulle eg gjerne vore!»

Han skulle berre visst. Eg er eit bortkome framandelement i denne sydande gryta av overtende danskar rusa på øl, patriotisme og von. Og når kampen byrjar, ser eg ikkje lenger storskjermen, det står folk overalt. Ølglaset er tomt, og det å kjøpe seg eit nytt, byr på vanskar, for kven skulle då passe plassen min? Dessutan er eg svolten.

Så eg bestemmer meg for å la kamp vere kamp og kavar meg ut av heksegryta. Det er ei lise å kome seg ut, og eg peilar meg mot Klosterkroen, som er kjend for god tradisjonsmat. Eg får bord og meny, men så spør kelneren om å få sjå koronasertifikatet mitt. Eg rekker han papiret eg fekk på Kastrup.

– Dette er ikke længere gyldigt.

– Hvad?

Han peiker på nokre tal. Koronasertifikatet gjekk ut for fire timar sidan. Han har ikkje lov til å servere meg, seier han, eg må ta ein ny test. Han forslår at eg går til testsenteret i rådhuset.

Og det er mens køen sniglar seg frametter i rådhushallen at eg blir merksam på dramaet som utspeler seg i København. «Uhyggelege billeder: Christian Eriksen falder om i Parken», skriv Berlingske Tidende. «EM-kamp afbrudt: Christian Eriksen er kollapset og har modtaget hjertemassage», skriv Jyllands-Posten.

Når eg kjem ut att i gatene, er det ein underleg atmosfære. Ingen ropar lenger, det er ei avventande og alvorstung stemning. Fyrst når det blir meldt at Christian Eriksen lever, bryt jubelen laus, og så blir det meldt at kampen held fram, og då er det full fest igjen.

Heime på rommet i fjerde etasje på Vandrerhjemmet ser eg kampen mellom Finland og Danmark på Ipaden. Finland vinn 0–1, men til det er eg likegyldig. Kven bryr seg? Eg kjenner meg snytt over at eg ikkje fekk oppleve Christian Eriksen frå Middelfart-dramaet live. Dette er ei hending som vil gå inn i Danmarks nasjonale hukommelse. Eg var i riket då det store skjedde, men såg ein annen veg.

Framhald neste veke: vidare over Fyn til Langeland, om landbruk, vindmøller og ein bolk om sjaman og kongeleg sladder.