Eg trur nesten Magnus Carlsen (26) har vorte vaksen. Han analyserer sine eigne sterke og veike sider som ein gamal vis mann. Det er ikkje noko fjas, men ei nøktern vurdering av situasjonen. Den svake remisen mot ein tysk junior i fyrste runde øydela mykje, kan ein sjå i ettertid. Og Carlsen byrjar ofte turneringane under sitt vanlege nivå.

Løysinga

Løysinga på problemet vart funnen alt av Mikhail Botvinnik, grunnleggjaren av den sovjetiske sjakkskulen etter krigen. Botvinnik spela treningsparti i eit lite rom med radioen på fullt volum der trenarane sat og blåste røyk opp i andletet hans. Tanken til Botvinnik var at om han makta å spela under slike omstende, ville sjølve turneringa gå som ein draum.

Carlsen må vera «varm» når han set seg til brettet. Etter tre remisar i fyrste del av turneringa, var han endeleg varm då han i fjerde runde fann plassen sin i Baden-Baden bak dei kvite brikkene mot Fabiano Caruana (alder 24, rating 2817).

Éin feil er nok

Men så er det eit anna problem. «Gjer for all del ikkje nokon feil», sa den kjende norske sjakkpedagogen Sigurd Heiestad. Carlsen summerte opp partiet slik: «Eg spela bra, men gjorde ein feil.» Han har heilt rett. Spelet mot Caruana var ganske godt, men etter eit altfor kreativt springarhopp i trekk 15, kunne ikkje partiet verta noko anna enn remis. Ein toppspelar som Caruana tapar ikkje når motstandaren gjer ein feil.

I femte runde mot den lokale tyskaren Georg Meier (alder 29, rating 2621) følgde Carlsen endeleg rådet til Heiestad.

Meier-Carlsen, runde 5; stillinga etter 22 trekk.

Tyskaren vart tidleg straffa for dårleg opningsspel. I midtspelet ofra han eit par bønder for litt motspel i diagrammet der kvit trugar både dronninga med tårnet og eit springarhopp til g5 med dronningmatt på h7. Svart har berre eitt forsvar, men trekket var sjølvsagt førebudd av verdsmeisteren i god tid: den svarte dronninga forsvann ut or syne for tårnet og heilt inn i hjørnet på a8, der ho laga ei binding på den kvite hesten og kongen i den lange diagonalen a8-h1. Svart vann enkelt.

Ein ny tyskar

Carlsen ville gjerne halda fram slik i neste parti, med svart mot nok ein tyskar. Men Arkadij Naiditsch (alder 31, rating 2702) er ikkje som andre tyskarar. Han vart fødd inn i ein russiskspråkleg familie i Latvia, men representer no – etter mange år i Tyskland – den store sjakk- og oljenasjonen Aserbajdsjan.

Båe spelarane imponerte med originalt spel. Fleire gonger kunne Carlsen forsera remis – eit normalresultat med svart. Men kvar gong tok han ein kalkulert risiko og valde det nest beste trekket, slik at han kunne halda liv i stillinga. Eg veit ikkje om nokon andre i verdstoppen som ville ha spela slik. Det gjer vondt når ein med opne augo ikkje kan spela det beste trekket av di det vil gje motstandaren eit direkte høve til remis.

Kor lenge kunne det halda fram slik? Til slutt tok Naiditsch over initiativet, og no spela tyskaren heilt klårt for siger. Carlsen var pressa, men fann eit framifrå forsvar. Etter fleire presise forsvarstrekk var Carlsen på ny klar til å setja press på kvit, då Naiditsch fann ein siste remiskombinasjon.

Perfeksjon

Sjuande og siste runde hadde mange likskapar med det førre partiet. Men nivået var enda litt høgare. Det går ikkje å spela betre sjakk enn det Carlsen og franskmannen Maxime Vachier-Lagrave (alder 26, rating 2803) gjorde i seks timar i Baden-Baden.

Carlsen pressa heile vegen med kvit og ofra heilt korrekt ein bonde for ein langsiktig føremon i sluttspelet. Men franskmannen verja seg perfekt, og berga remisen med ein siste finesse som spelarane hadde kalkulert ferdig alt 10-15 trekk før diagramstillinga.

Carlsen-Vachier-Lagrave, runde 7; etter 52 trekk.

Kvit har ei binding på den svarte springaren og kongen, men det kom ikkje som noka overrasking på Carlsen då Vachier-Lagrave roleg spela kongen til e7(!). Kvit må ta springaren med tårnet, men tårnsluttspelet er remis.

Ein plan

Den «nye», vaksne Carlsen er ferdig som moteikon. Medan publikum og kommentatorane var mest opptekne av dei nye brillene til Carlsen i fyrste del av turneringa, kom håret i fokus mot slutten. Hårmanken voks vilt i Tyskland og kasta lange skuggar over to-tre rader på sjakkbrettet. Carlsen meinte slikt kunne skje når ein som gjest i kurbyen Baden-Baden testar ut det lokale spatilbodet. «Men eg har ein plan for håret», sa verdsmeisteren roleg før han dreia samtalen over på sjakken.

Når Carlsen summerer opp turneringa, er domen slik: Remisparti som dei mot Naiditsch og Vachier-Lagrave er ein naturleg del av sjakk som kamp på aller høgste nivå. Ein kan ikkje spela betre enn dette, men om motstandaren òg er på høgda, så vert partiet remis. Men i dei fire fyrste partia gjorde Carlsen éin feil i kvart parti. Det vart éin feil for mykje.

Slikt kan ein læra av, men ingen skal seia at det er lett.

Ein som ikkje gjorde feil, var Levon Aronjan. Etter ein heldig remis mot Carlsen i 2. runde vann han fire parti på rad og tok ein suveren turneringssiger.

Atle Grønn