Det er framleis noko barnleg over verdsmeisteren på 28 år. Ein må attende til den 23 år gamle verdsmeisteren Mikhail Tal i 1960 for å finna ein meister som baud slik på seg sjølv. Ein Carlsen eller ein Tal seier aldri nei til ei utfordring på sjakkbrettet, same kva formatet måtte vera (lyn, hurtig, klassisk, simultan, blindsimultan osb.).

Carlsen elskar sjakk – men han samlar òg systematisk på fyrsteplassar. På spørsmålet om kva som ventar han etter sigeren i Wijk aan Zee, vart han trist: «Det ser diverre ut til at eg ikkje skal spela klassisk sjakk før Grenke-turneringa i Tyskland mot slutten av april, men eg vonar det kjem nokre invitasjonar før det.»

Verdsmeisteren er i form og vil syna seg fram. Rett nok har det vore ei travel tid: VM i klassisk sjakk i november, VM i snøggsjakk og lynsjakk i desember og no tre veker i den forblåsne nederlandske landsbyen ut mot Nordsjøen.

Opningsfrukta

I det fyrste partiet med svart i VM-kampen London gjorde Carlsen eit trekk som fekk sjakkverda til å jubla: Som svar på kongebondetrekket til Caruana spela Carlsen lauparbonden to steg fram i ei siciliansk opning. Verdsmeisteren hadde førebudd Tsjeljabinsk-varianten, oppkalla etter sovjetiske analytikarar (med Jevgenij Svesjnikov som den mest kjende) ved Uralfjella på 1970-talet. Opninga er strategisk risikabel, men av Kasparov rekna som den siste store oppdaginga i sjakkhistoria.

Carlsen spela ofte slik i ungdomen, men i VM-kampane mot Anand og Karjakin valde han konsekvent kongebonden med svart (spansk opning) og vart verdsmeister med denne strategisk solide opninga. Til VM-kampen mot Caruana hadde Carlsen førebudd noko som ser ut som eit paradigmeskift, der han med siciliansk som svart tek mykje større risiko. Samstundes har han ikkje tapt ein einaste gong i desse sicilianske strukturane.

Med svart mot aserbajdsjanaren Tejmur Radjabov (31) oppstod ein typisk Tsjeljabinsk-variant etter 14 trekk, opningsfrukta Carlsen haustar etter VM-kampen.

Radjabov–Carlsen, runde 11.

(Og Giri–Carlsen, runde 13!)

Carlsen tenkte i 17 minuttar før han spela kongen inn i hjørnet til h8. Han skjøna at dette ikkje kunne vera fyrstevalet til datamaskinane, men han hadde ein idé om seinare å spela bonden til f5 med motspel i sentrum. Carlsen demonstrerte her ei kjensle for siciliansk som på eit plan går djupare enn milliardar av datatrekk. Men då Radjabov vart forsiktig med dei kvite brikkene, tykte Carlsen det var greitt med ein snøgg remis. Han spela aldri det aggressive bondetrekket til f5, men gjekk inn i ei trekkgjentaking etter berre 25 trekk.

Grimasane

Det var ei kynisk avgjerd som kunne straffa seg om han ikkje vann i 12. runde med kvit mot polakken Jan-Krzysztof Duda (20). Partiet mot Duda var for mange ekspertar, som tidlegare VM-utfordrar Péter Lékó, eit prov på at Carlsen er betre enn nokon gong. Fire VM-kampar sidan 2013 har gjort at han no òg er særs godt førebudd i opninga. I dronningbondespelet mot Duda kom Carlsen med ein ny idé i trekk 10. Duda byrja tenkja, medan Carlsen spela à tempo. Slik heldt dei fram dei neste seks trekka då Duda spela bonden frå h7 til h6:

Carlsen–Duda, runde 12.

Duda hadde nytta 40 minuttar til no, medan klokka til Carlsen synte fire minuttar meir enn då partiet byrja. (Spelarane får 30 sekundar bonus per trekk.) Eg kan ikkje hugsa sist Carlsen vann opningsduellen så klårt. Då Carlsen såg bondetrekket til Duda, gjorde han ei rad grimasar. Dette var ikkje lenger computeranalysane han hadde førebudd. Ergo måtte bondetrekket objektivt sett vera dårleg. Det tok verdsmeisteren berre nokre få sekundar å skjøna kvifor: Etter eit par minuttar med kontrollrekning ofra Carlsen lauparen på h6.

Duda verja seg godt og fekk ofra attende ein laupar slik at Carlsen måtte gå inn i eit materielt likt sluttspel med ein posisjonell føremon for kvit. Etter 6,5 timar var det kor som er slutt for polakken.

Kynisk finale

Før den siste runden hadde Carlsen ei leiing på eit halvt poeng føre nederlendaren Anish Giri (24). Dramaturgien var perfekt då Giri, nummer fire på verdsrankinga, skulle spela kvit på heimebane mot nett Carlsen. Eg trudde Carlsen ville gå attende til den trygge spanske opninga, men han valde nok ein gong ei siciliansk opning. Spørsmålet var kven som ville overraska kven då stillinga på brettet etter 13 trekk var identisk med partiet mot Radjabov to dagar tidlegare. Nok ein gong tenkte Carlsen 17 (!) minuttar, før han på same måten flytta kongen til h8. Giri gjorde ein grimase.

Giri var overraska over at Carlsen tok oppatt eit trekk som datamaskinane er skeptiske til. Nederlendaren spela meir aggressivt enn Radjabov, men Carlsen skjøna nyansane i stillinga mykje betre. I trekk 25 fann Carlsen, i ei god stilling, ein variant som forserte remisen få trekk seinare. Slik er Carlsen meir kynisk enn før: I dei avgjerande VM-partia mot Anand i 2013 og 2014 freista han vinna jamvel om remis var nok for VM-tittel. Men no er resultatet viktigast. Carlsen spelar for historiebøkene og adelskalenderen.

Dermed vann nordmannen «sjakkens Wimbledon» for sjuande gong (same dag som Ðokovic vann Australian Open i tennis for sjuande gong). I sjakk, til skilnad frå tennis, har vi VM-tittelen som er større enn alle turneringar, men Carlsen er definitivt òg den store turneringsspelaren i vårt tusenår. Vishy Anand (49) har fem sigrar, medan Max Euwe (verdsmeister 1935–37), matematikaren som skapte sjakkinteressa i Nederland, er nummer tre på heimebane med fire turneringssigrar i Wijk aan Zee.

Atle Grønn