Fotografi

May Linn Clement

maylinnclement@hotmail.com

Dykk har eg gløymt i dag, seier May-Irene og opnar husmorvindauget og fyller solsikkefrø i to behaldarar på utsida. Med det same ho lèt att, kjem sporvane til.

– Dei er her kvar deg, desse småfuglane.

May-Irene Aasen, trommeslagaren frå Jokke & Valentinerne, byrjar altså dagen med å mata fuglane. På stovebordet, alltid parat, ligg ei bok med foto og lydar av 150 ulike fuglar.

Ho er ei slank dame med langt, grått hår. Ho ler mykje og kjem stadig med vittige kommentarar. Som når ektemannen Guttorm Nordø seier «hæ?» ein gong for mykje.

– Eg veit ikkje om du byrjar å høyra dårlegare, eller om du berre vert meir trønder med åra.

Held på knirkinga

Me er på Hof, på landet, ein time sørvest for Oslo. Det er åtte år sidan kunstnarparet kjøpte den nedlagde skulen her. På over 600 rutemeter går dei ikkje nett oppå kvarandre. Her har dei kvar sine arbeidsplassar og atelier i eine enden, og ein romsleg heim i andre.

– Då me kjøpte bygningen, skjønte me ikkje heilt kva me skulle med ein eigen husværedel. Tidlegare har me arbeidd og budd i same lokale.

Dei har ikkje lange vegen til jobb, men det gjeld å ha augo og øyro med seg for å verta kjend i dette huset og finna fram.

– Me har ikkje smurt dei gamle dørene her. Dei har kvar sin knirkelyd. Slik kan eg høyra meg fram til kvar i huset Guttorm er, så vert eg ikkje skremd om han plutseleg står bak meg, seier May-Irene og gliser.

Dei mange romma har eigne namn. Galleri Dassen, toalettet der veggane er dekorerte med små foto og kunstverk, er favoritten min. Elles er det kunst på så å seia alle veggane i huset. På hundrevis, kanskje tusen. Alt frå mindre teikningar av Fredrik Stabel til større måleri av Christopher Nielsen og gigantiske av Guttorm sjølv.

Zoomar ikkje

Arbeidsplassen til May-Irene er eit stort, lyst rom med ein kjøkenkrok i eine enden. Grøne plantar svingar seg oppetter hyller med bøker og permar. Her har ho det moderne fotoutstyret sitt, mørkerommet er i kjellaren.

På arbeidsbordet ligg handskrivne notat og eit bokmanus. May-Irene samlar papira og flyttar det litt vekk.

– Det er ein ny krimroman av Helle Stensbak eg skal illustrera med foto. Eg illustrerte òg den fyrste krimromanen hennar, Monopol, i 2015.

Fyrste gongen May-Irene var i eit mørkerom, var ho jentunge.

– Bror min, som er ti år eldre enn meg, rigga opp mørkerom på badet i treromsen på Lambertseter i Oslo. Eg fekk vera med og sjå prosessen frå negativ til positive bilete. Interessa for kva eit foto kunne vera, kom tidleg.

May-Irene zoomar sjeldan når ho fotograferer. Likevel er ho nært på både menneske, dyr og natur i bileta sine.

– Eg vil ikkje snika eller luska. Dei eg tek bilete av, skal vita at eg er der.

Ho reiser seg og hentar ei fotobok ho fekk til 21-årsdagen av Joachim Nielsen, kjærasten gjennom åtte år. Boka heiter Café Lehmitz, er av Anders Petersen og vart avgjerande for stilen til May-Irene i åra som kom.

– Petersen hang ut på denne kafeen med alkoholisert klientell i Hamburg i fleire år. Han vart ein del av miljøet. Det ser me i motiva, dei er ekte. Det er ikkje berre ein som har kome inn, knipsa og gått igjen, seier ho og blar sakte.

Ho stoppar opp ved eit bilete av ei leande kvinne som held rundt ein mann med augo att.

– Dette vart brukt på omslaget til Tom Waits-plata Rain Dogs. I eit anerkjent musikkmagasin las eg at biletet var av Tom Waits sjølv. Då rista eg på hovudet.

800 turnékonsertar

May-Irene bestemte seg alt som 13-åring at ho ville gå på Forsøksgymnaset i Oslo.

– Eg byrja som 15-åring i 1979. Fridomen på FGO passa meg godt, men det var ikkje alle elevane som takla han.

På skulen hadde dei eit mørkerom til fri bruk for elevane. Her kunne May-Irene vera i timevis.

Etter tre år var planen å studera idéhistorie på universitetet.

– Men det kom eit rockeband i vegen, seier ho og smiler.

Det var i miljøet rundt Forsøksgym ho møtte Joachim, som var veslebror til skulekameraten hennar Christopher. Dei vart kjærastar og danna gruppa Jokke & Valentinerne: Joachim på vokal, May-Irene på trommer og Håkon Torgersen på bass.

– I staden for universitetet vart det trommestikker og vaskekost. Me hadde faste øvingar tre gongar i veka, og eg vaska på eit reisebyrå éin time kvar dag, men fekk betalt for fem. Dette var nok til å forsyrgja Joachim og meg i tre år.

Bandet voks seg ut av Undergrunns-Oslo, og etter fyrste plateutgiving i 1986 var det duka for turné. May-Irene fortel om den fyrste av dei.

– Han gjekk over to veker med fire spelejobbar. Me byrja i Oslo og køyrde så ned til Sørlandet. Den fjerde og siste konserten var i Tromsø, så då køyrde me dit, i ein gamal folkevognbuss som gjekk i 20 kilometer timen i oppoverbakkar. Eg var fasinert over at folk heilt oppe i Tromsø hadde høyrt musikken vår.

I alt heldt Jokke & Valentinerne rundt 800 turnékonsertar i Noreg. Som alltid elles hadde trommeslagaren støtt fotoapparatet med seg på reis. Bilete frå denne perioden kom i 2005 ut i boka Gutta – På veien med Jokke & Valentinerne.

– Med boka ville eg visa historia frå innsida av bandet og miljøet. Det er ei anna historie enn folk alt kjende. Myten om Jokke kjem utanfrå. Han kjenner eg meg ikkje att i.

Dei uforfalska bileta har vore utstilte fleire gongar, og snart skal dei opp på veggane i Preus museum, det nasjonale fotomuseet i Horten. May-Irene er årets festivalutstillar under Fotografiets dagar 2018 på seinsommaren.

Tidlaus

Valentinerne spelar framleis saman. Og øvingslokale? Det er på Hof. Like innanfor inngangsdøra står det fyrste og einaste tommesettet May-Irene har eigd, kjøpt i 1984.

– Då var det nytt?

– Nei, er du galen!

Eit typisk publikum i dag består av tre generasjonar menneske. Stadig kjem det nye, unge tilhengjarar til. Det viste seg òg under konserten i samband med bokutgivinga Da tenåringene tok makta: Trettisju års opprør i fristaten Forsøksgym i fjor haust. May-Irene hadde ansvar for bileta i boka, som nyleg kom i andre opplag. Då Valentinerne entra scena etter sjølve boksleppet på utestaden Ingensteds, med den heller godt vaksne snittalderen, dukka det opp gjengar med ungdom i 20-åra som song med på «Nederlag» og May-Irenes eigen «Ta meg med».

– Visste de at musikken de laga i 80-åra, var tidlaus?

– Nei. Me hadde ei kjensle av at musikken var god, men me var jo eit undergrunnsband.

At teaterstykket Verdiløse menn, skrive av Christopher Nielsen basert på tekstane til Joachim, etter ti år skal setjast opp på nytt på Nationaltheatret, seier òg sitt.

– Eg skulle til å seia at denne oppsetjinga heva takhøgda på Nationaltheatret. Så kjem eg på at det er oldefar til Joachim og Christopher, Eivind Nielsen, som har måla taket i teatersalen.

May-Irene kneggar litt av samantreffet.

– Folk som aldri har vore i teatret før, har gått for å sjå dette stykket. Det har vore jubel og hoiing undervegs, slik det frå gamalt av skal vera i eit teater. Det likar eg.

Fekk att julegåvene

Foreldra til May-Irene fylte 43 og 44 år det året ho vart fødd.

– Dei var på alder med besteforeldra til vennane mine. Mor var heimeverande, og far gjekk på arbeid. Dei var nok litt gamaldagse. På dørskiltet vårt var det berre far sitt namn som stod oppført.

Kanskje er det då ikkje så overraskande at herr og fru Øyvind Aasen aldri var publikum på ein Jokke & Valentinerne-konsert.

– Far køyrde utstyret vårt ein gong, og høyrde på ein lydprøve. Han syntest det var spesielt å sjå veslejenta si slå laus på den måten.

Etter kvart plateslepp fekk foreldra den dekorative vinylen i julegåve frå dottera.

– Dei såg på omslaga, men spelte aldri platene. Då dei døydde, fekk eg platene att. Uspretta fyrsteutgåver.

Mora samla på alle avisutklipp med May-Irene, både som musikar og fotokunstnar.

– Me hadde eit nært og godt forhold, men eg visste ikkje at ho samla på artiklar om meg. Det var fint å finna ut i ettertid.

Film og farvel

Når eg har fått nok stoff til saka mi, ete fiskepinnar og drukke desilitervis av Guttorms smakfulle blanding av tranebærjuice og Farris, sjekkar May-Irene bussrutene for meg.

– Hm... Eg trudde det var éin i timen, men det er visst tre timar til neste buss. Vil du sjå ein film?

Ho finn fram ein personleg favoritt, Cul-de-sac av Roman Polanski. Dei fine bileta, den gode musikken og finurlege stemninga gjer at ho ser han om att og om att.

Plutseleg pausar ho filmen. Det var noko kvitring der. Fram med fugleboka.

– Eg trudde det var ein nattergal, men det var ei kattugle. Ho har me òg her.

Rulleteksten kjem, Guttorm startar Toyotaen. «Ti ville hester kan’kke få meg til å bli. Ta meg med. Alt jeg trenger, er den baggen her.»