Visste du at Visit Norway – Noregs offisielle reiseguide – har ei eiga side om bollar? Kanskje er det ikkje så rart. Omtrent same kor du reiser i dette landet, er det mogleg å få seg ein bolle. Berre bensinstasjonar sel, ifylgje artikkelen, fleire titals millionar bollar kvart år. Truleg er det eit varsamt overslag: Bensinstasjonen Bolleland utanfor Stange hevdar iallfall å selje to millionar bollar i året aleine. Ja, turistbransjen seier det kanskje best sjølv: «Det er alltid en bolle i nærheten når du trenger det.»

Sjølvsagt hjelper også daglegvarekjedene til med å dekke bolletrongen vår. Det Norgesgruppen-eigde bakeriselskapet Bakehuset fyller mellom anna alle sine butikkar i Sør-Noreg med det dei kallar dagferske bollar i fire variantar: Hveteboller, Kanelboller, Rosinboller og Litagoboller.

Men er desse bollane så enkle som dei gjev seg ut for å vere? Vi byrjar med eit kjapt stopp ved ordet «dagfersk». Det er brukt både på nettsida til Bakehuset og i nettbutikken til Spar. På kanelbolleposen eg finn på Kiwi, står det derimot at «Produktet har vært fryst».

Kva er riktig? Truleg begge delar: Bollane har vore frosne, enten som deig eller halvsteikte, og er så ferdigsteikte den dagen dei vert sende til butikken. Med andre ord er dei nysteikte, men ikkje nybakte. Enkelt? Tja.

Det vert verre. Om ein augneblink skal vi kikke på innhaldslista til bollevarianten som har fått namnet Litagoboller. Vi må berre sjå bitte litt nærare på dette namnet fyrst.

«Bollane er nysteikte, men ikkje nybakte.»

Møøøro med Litago

Kva er eigentleg «Litago» ved desse bollane? Det er heilt tydeleg at det er merkevara frå Tine det vert spelt på – den attkjennelege firkanta kua på bolleposen er den same vi er vane med å sjå på sjokolademjølkkartongane til meierisamvirket. «Dette møøø du smake», seier kua Litago, som endåtil har sin eigen Instagram-konto der ho stadig vekk kjem med same type blødmer.

Ein kan spørje seg kor mykje denne innhaldsproduksjonen kostar norske mjølkebønder. Ein kan òg spørje seg kor mykje av smaken av sjokolademjølk ein klarer å overføre til ein kveitebolle. Men sidan Litago frå Tine også finst med jordbærsmak, er det kanskje ikkje dette som er poenget? Kan poenget rett og slett vere å knyte eit velkjent ku-andlet til bolleposen, for slik å gje små, svoltne bollekundar ein ekstra knagg å henge produktet på?

Vel. Det er sjokolade i Litagobollane til Bakehuset, så mykje kred må vi gje dei. Det er mjølk òg – i form av både fløyte, heilmjølkspulver og mysepulver, ifylgje innhaldslista. Kanskje er aromastoffet som er brukt i sjokoladefyllet, det same som Tine bruker i Litago Sjokolademelk, utan at eg klarer å smake meg fram til verken det eine eller det andre.

Det eg derimot etter litt innsats klarer, er å få oversikt over kor mange unike ingrediensar Bakehuset har brukt for å lage Litagoboller: Svaret er 33. Av dei er 13 tilsetjingsstoff med E-nummer.

Syrer som skaper oss

Eitt av dei 13 er den modifiserte stivelsen E1422. Den har eg aldri høyrt om før, så eg nyttar høvet til å lære noko nytt: Bak E1422 dukkar acetylert distivelsesadipat opp. Det syner seg å vere ein kjemisk modifisert stivelse, som ifylgje Wikipedia har ei krema kjensle som gjer at han ofte vert brukt i staden for feitt.

For å lage acetylert distivelsesadipat må du fyrst ha ein stivelse – til dømes frå mais. Så må du handsame denne stivelsen med syreanhydrid frå adipinsyre og eddiksyre. Eddiksyre er ei feittsyre som mellom anna er ein komponent i mjølkeproduksjon. Adipinsyre vert mellom anna brukt til å framstille nylon.

Utover desse tørre faktaa finn eg ikkje noko informasjon om korleis denne framstillingsprosessen går føre seg. Eg finn heller ingenting om kor energikrevjande han er. Men eg veit at han berre er éin av 13 industriprosessar som må til for å produsere berre tilsetjingsstoffa Litagobollane er laga av. I tillegg bør eg nemne at fleire av dei resterande ingrediensane også krev kompliserte prosessar før dei vert til råstoff – som glukosesirup, fermentert dekstrose og vanilin, til dømes.

Sett under eitt, gjev dette meg eit bilete av eit skikkeleg komplisert produkt. Det er ingenting enkelt med Litagoboller frå Bakehuset. Det må i så fall vere valet om å halde seg unna.

Siri Helle