🎧 Norske matskattar nr. 34: reinsdyr
Lytt til artikkelen:
Reinen finn ein sjølvsagt i fleire land enn vårt eige. Likevel er det noko urnorsk over dette hardføre hjortedyret. Mange vil hevda at det var jakta på nettopp reinen som gjorde at folk trekte nordover og vart nordmenn. Soga er tusenvis av år gammal, og du kan sjå helleristinga i Alta som eit prov på det. Korleis reinen har skapt grunnlag for liv, og ikkje minst korleis me har sett han til livs, er ein norsk matskatt – ein av dei aller viktigaste.
Reinkjøt er ei delikatesse som har vorte meir og meir verdsett. I dag er den samiske kulturen både i nord og i sør sterkt knytt til reinsdyret. Den aukane bylgja av turistar som finn vegen til dei nordlegaste traktene våre, får rettar med reinkjøt som ein viktig del av opplevinga.
I miljøet kring Røros ligg det fine verksemder som forvaltar og foredlar reinen på ypparleg vis.
I gamle dagar var det nok helst via den kjende boksen med Joika-kaker folk flest smakte reinkjøt. Joika-kakene vart funne opp av Jørgen Nordskar og Trygve Hollup frå hermetikkverksemda P. Hollup AS i Trondheim for å skapa rimeleg middagsrettar i boks rett etter krigen.
I dag er reinkjøt mykje meir spanande.
Den vanlegaste reinretten er nok den såkalla finnbiffen, som er bitar av reinkjøt med litt sopp og lauk, kanskje, i brun saus, med potetstappe til.
Innsidefavoritten er den samiske festmaten, kjøtsuppa bidos. Ho kan lagast med jamning, men er oftast ei klår suppe med reinkjøt, reinkraft, gulrot, løk og potet. Best er bidos når du får suppa frå ei gryte som heng over bålet i ein gamme, med godt samisk tunnbrød, gahkko, tytebær, det samiske ølet Juga frå Lakselv og kanskje attpåtil ein klunk med den samiske akevitten Guovssahas («nordlys») til.
Arne Brimi vil nok seia at margbein av rein er favoritten.
Me har naturlegvis villrein i Brimi-traktene og på Hardangervidda, men han er ikkje å få tak i for andre enn dei som har løyve til å jakta på han.
Dessutan vedtok styresmaktene å skyta ned store delar av den såkalla nordstamma, noko Innsida tykkjer er like dumt som å drepa all fisken i ei elv med rotenon. Det vert ikkje fleire reinsdyr på den måten.
Men det er for seint å tenkja på det, set heller rein på menyen i helga. Det er garantert ein suksess. Du finn kjøtet i fine pakker i butikkane. Finnmark Rein har lyfta reinkjøtet til nye høgder. Bak på pakkane kan du lesa både kven som eig flokken kjøtet er frå, og kvar i Finnmark han har beita. Kvaliteten er super, og reineigarane får betre betalt for det unike produktet sitt.
Gode rettar kan du få hjå Davvi Siida i Kjøllefjord, Johnny Trasti i Alta, til og med på flyplassen i Alta, eller altså heime hjå deg sjølv.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Lytt til artikkelen:
Reinen finn ein sjølvsagt i fleire land enn vårt eige. Likevel er det noko urnorsk over dette hardføre hjortedyret. Mange vil hevda at det var jakta på nettopp reinen som gjorde at folk trekte nordover og vart nordmenn. Soga er tusenvis av år gammal, og du kan sjå helleristinga i Alta som eit prov på det. Korleis reinen har skapt grunnlag for liv, og ikkje minst korleis me har sett han til livs, er ein norsk matskatt – ein av dei aller viktigaste.
Reinkjøt er ei delikatesse som har vorte meir og meir verdsett. I dag er den samiske kulturen både i nord og i sør sterkt knytt til reinsdyret. Den aukane bylgja av turistar som finn vegen til dei nordlegaste traktene våre, får rettar med reinkjøt som ein viktig del av opplevinga.
I miljøet kring Røros ligg det fine verksemder som forvaltar og foredlar reinen på ypparleg vis.
I gamle dagar var det nok helst via den kjende boksen med Joika-kaker folk flest smakte reinkjøt. Joika-kakene vart funne opp av Jørgen Nordskar og Trygve Hollup frå hermetikkverksemda P. Hollup AS i Trondheim for å skapa rimeleg middagsrettar i boks rett etter krigen.
I dag er reinkjøt mykje meir spanande.
Den vanlegaste reinretten er nok den såkalla finnbiffen, som er bitar av reinkjøt med litt sopp og lauk, kanskje, i brun saus, med potetstappe til.
Innsidefavoritten er den samiske festmaten, kjøtsuppa bidos. Ho kan lagast med jamning, men er oftast ei klår suppe med reinkjøt, reinkraft, gulrot, løk og potet. Best er bidos når du får suppa frå ei gryte som heng over bålet i ein gamme, med godt samisk tunnbrød, gahkko, tytebær, det samiske ølet Juga frå Lakselv og kanskje attpåtil ein klunk med den samiske akevitten Guovssahas («nordlys») til.
Arne Brimi vil nok seia at margbein av rein er favoritten.
Me har naturlegvis villrein i Brimi-traktene og på Hardangervidda, men han er ikkje å få tak i for andre enn dei som har løyve til å jakta på han.
Dessutan vedtok styresmaktene å skyta ned store delar av den såkalla nordstamma, noko Innsida tykkjer er like dumt som å drepa all fisken i ei elv med rotenon. Det vert ikkje fleire reinsdyr på den måten.
Men det er for seint å tenkja på det, set heller rein på menyen i helga. Det er garantert ein suksess. Du finn kjøtet i fine pakker i butikkane. Finnmark Rein har lyfta reinkjøtet til nye høgder. Bak på pakkane kan du lesa både kven som eig flokken kjøtet er frå, og kvar i Finnmark han har beita. Kvaliteten er super, og reineigarane får betre betalt for det unike produktet sitt.
Gode rettar kan du få hjå Davvi Siida i Kjøllefjord, Johnny Trasti i Alta, til og med på flyplassen i Alta, eller altså heime hjå deg sjølv.
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.