21. april 1898 tok den spansk-amerikanske krigen til. Det påstod i alle fall president McKinley og Kongressen i USA fire dagar seinare. Andre meiner krigen byrja alt i februar, då USA sprengde sitt eige krigsskip «Maine» og 266 av mannskapet i lufta ved hamn i Havanna og skulda på Spania. Saka har vore granska fleire gonger, men utan sikker konklusjon.

Det som kan seiast sikkert, er at Spania tapte både krigen og statusen som kolonimakt i verda. Og at den tidlegare kolonien USA kom frå det med eigne oversjøiske koloniar, både i Karibia og i Stillehavet: Cuba, Puerto Rico, Guam og Filippinane. Og var no det så mykje betre?

Det kjem vel an på kven du spør. Svært mange kubanarar meinte ja den gongen, for Spania var ingen god herre å ha på denne tida. Der var frigjeringskrigen til Jose Martí – Cuba Libre-rørsla – alt godt i gang.

På Filippinane var stoda ganske lik, men ho endra seg alt i august, då dei nye amerikanske koloniherrane provoserte fram ein ny krig mot dei filippinske sjølvstendeforkjemparane, blodigare enn krigen mot spanjolane hadde vore, men det er ei anna soge. Den spansk-amerikanske krigen var over med fredsavtale 10. desember 1998.

Jox