No og da hender det at boklækjaren vert omtalt som «språk-nazi». Slike grunnlause skuldingar, skjellsord utan rot i røynda, tek eg lett på. Sant nok kan eg ein sjeldan gong (les: alltid) gjere merksam på at det ikkje skal vere fuge-s i timevis, dagevis, vekevis og årevis, men at i månadsvis er det korrekt. At jubelen for slike små rettingar er tyst, er jo langt ifrå det same som at han ikkje finst.

Utanfor den inste krinsen vert det verre å vere språkpoliti. Blant folk eg kjenner, finst det heile to som seier «advokado» om den pæreforma frukta som veks på avokadotreet. Ja, eg riv meg i håret, og eg krummar tærne, men eg er stille som snø der eg sit og lyttar til galskapen.

I staden for å søke juridisk bistand vil eg høyre med lesarane: Er det best å kimse eller å korrigere i ein slik situasjon? Drøft dilemmaet, gjerne i små grupper, og send konklusjonen til bokstova. Fruktbare framlegg får laurbær i spalta.

I løysingsboka denne veka vert dei vaksne tatt på fersken når dei kjem med utsegner som ikkje samsvarar med det røynlege hos hovudpersonen. Folke Kjelleberg skriv: «Sitatoppgåva er henta frå romanen Dei vaksnes løgnaktige liv, utgjeven på Samlaget i 2020, omsett av Kristin Sørsdal. Så var det forfattaren då: Det er ein person som nyttar pseudonymet Elena Ferrante. I alle år sidan debutromanen i 1992, L’amore molesto har det vorte lansert mange ’alternative løysingar/ alternative sanningar’. Då første romanen hennar kom på norsk i 1994, med tittelen Hjemreise, omsett av Brit Jahr, så skreiv bokmeldaren i Aftenposten, Terje Stemland, at Ferrante ’var fra Italia og bosatt i Hellas’. Då siste boka i Napoli-kvartetten kom i norsk omsetjing i 2016, vart Kristin Sørsdal heidra med Målprisen og Elena Ferrante vart innstilt til Booker-prisen. Eitt av dei mange forslag til kven som skjuler seg attom namnet Elena Ferrante, er historieprofessor Marcella Marmo, fødd i 1943 i Napoli. Ei anna er Anita Raja, fødd i 1953, og gift med forfattaren Dominico Starmone – han som vitja Lillehammer under Litteraturfestivalen i 2018. Så langt utan at nokon har funne svaret. Men eitt er sikkert: Denne tvilen er godt for Samlaget og nynorsken.»

Laurits Killingbergtrø skriv: «Nøtta denne gongen var vel overmogen å kalle. Eg har venta lenge på at Elena Ferrante skulle bli plukka ut til Klok-forfattar. Bøkene hennar har vore bestseljarar, ja, både i heimlandet Italia og andre land, såleis òg lykkelegvis i Noreg. Med Kristin Sørsdal som omsetjar av heile ti bøker har det ført til ein stor auke av den nynorske bokheimen.

Siste romanen av Ferrante kom ut 2019 med tittel La vita bugiarda degli adulti. Den norske omsetjinga av Sørsdal har tittelen Dei vaksnes løgnaktige liv og kom i 2020. Namnet Elena Ferrante skal visst vere eit pseudonym, og fleire framlegg til ’rett’ namn er reiste. Men eg tykkjer Elena er så vakkert eit namn at det held hundre prosent for meg.»

På oppgåve 1466 var det desse klokingane som fann fram til Ferrante: Gunn Bull-Berg, Signar Myrvang, Skeisebibliotekaren i LASK, Marit-Solveig Abrahamsen, Ingebjørg Sogge, Ragnhild Eggen, Inger Dyrnesli, Laurits Killingbergtrø, Jon Østbø, John Olav Johnsen, Fritjof Lampe, Inger Anne Hammervoll, Ole Husby, Olav Holten, Eli Winjum, Torhild Bru, Gunnar Bæra, Eli Hegna, Jorunn Øxnevad Lie, Asbjørg Apalset, Ståle Ritland, Marte Myklebust, Gunder Runde, Pål Amdal, Gunnar Eide, Kjell Helge Moe, Bjørn Gjermundsen, Sissel Gunnarshaug, Petter Kristensen, Oddlaug Bringe Walaker, Else Gjesdahl Sørensen, Tor Inge Tennfjord, Jan Alfred Sørensen, Kari Vevatne, Hildur Øvsthus, Mathias Sunde Valseth, Turid Tirevold, Sjur Joakim Fretheim, Folke Kjelleberg, Jorunn B. Fjeldheim, Eirik Holten, Eiliv Olsen, Magnhild Reisæter, Olav B. Larsen, Torbjørn Ohnstad Skaim, Hans M. Gautefall, Marta Kløve Juuhl, Per Trygve Karstensen, Anne Berit Skaarer, Anne-Karine Garstad, Erik Aamlid, Lars Moa, Inger Margrethe Berge, Christine Løvold, Tvillingene, Vigdis Hegna Myrvang og Ole G. Evensen. I dag heiter bokvinnaren Magnhild Reisæter. Gratulerer!

Klok på bok 1468

Det er over. Hanskane hennar er mjuke i hendene mine; eg gnir det brune, vakkert brukte skinnet mellom to fingrar; med eine handa tek eg messinghandtaket og dreg ut den øvste kommodeskuffen. Så legg eg hanskane på plass. Det er over. Eg tek to steg til sida; biletet mitt glid ut av spegelen og eg går inn i kjøkkenet.

Sitatet er frå s. 45 i boklækjarutgåva (1990). Forfattaren me skal fram til denne gongen, er fødd på slutten av eit år då Nobelprisen i litteratur gjekk til ein fransk forfattar. Ho som eigde hanskane me høyrer om i sitatet, skulle vore med i ei dramatisering av ein russisk roman. Før eg godkjenner svaret, vil eg ha tittelen på denne romanen.

Send tittel på romanen som ifylgje forteljinga skulle dramatiserast, namn på forfattar og verk til klok@dagogtid.no. Svarfristen er til og med 6. februar.

Medikus Libri