Dei faste lesarane har nok fått med seg at boklækjaren den siste tida har snakka mykje, kan hende for mykje, om eit lyrisk arrangement i ei fruktbygd i Hardanger. Denne veka tek eg meg på tak, og det vert ikkje eit ord om p… .

I staden for poesifestivalen eg ikkje skal prate om, vil eg med skrå sideblikk sjå på eit par røvarhistorier om forfattaren som er løysinga i dag. Om James Augustine Aloysius Joyce, blant nære vener berre kalla James, gjekk det mange gjetord. At han spytta i glaset, var ikkje eitt av dei. Tvert imot. Det seiest at på 1920-talet i Paris kunne ein titt treffe på eit radarpar på bar, der den eine var Joyce og den andre var Ernest Hemingway. I animert tilstand var det ikkje sjeldan at James yppa til bråk, noko som neppe var særleg smart, sidan han var sterkt svaksynt og langt frå atletisk. Til alt hell kunne han rømme og gøyme seg bak svirebroren medan han kviskra: «Du tek deg av dette, Hemingway. Du tek han!»

I ein anekdote frå Zürich kjem det fram at James Joyce ein gong vart stoppa på gata av ein yngre kar som audmjukt spurde: «Får eg lov til å kysse handa som skreiv Ulysses?» Svaret frå Joyce var: «Nei, den handa har også gjort mykje anna.»

Me fekk særs mange fine svar denne gongen. Eit døme er Ingebjørg Sogge som skriv: «James Joyce er mest kjend for det banebrytande verket Ulysses, men Dubliners, novellesamlinga som «Dei døde» er henta frå, er kanskje meir lesen? I alle fall er ho meir tilgjengeleg. Der assosiasjonskasta og tankestraumen i Ulysses med eit Beatles-sitat kan karakteriserast som ’the long and winding road’, kjem vi beinveges i møte med miljø og personar i novella. Ja, så realistisk er anslaget at huset på Usher Island, som er ramma for juleselskapet forteljinga lar oss ta del i, heilt ned til detaljnivå er det same som Joyce sjølv ofte besøkte som barn, fordi grandtantene hans budde der. (I Dublin kranglar dei om bevaring kontra ombygging, det er så si sak å ta vare på alle husa det berømte bysbarnet har budd i eller besøkt.) Detaljrikdommen i person- og interiørskildring er fascinerande og kan minne om Ibsens nitide scenetilvisingar. Kanskje ikkje så rart, når vi veit korleis den irske forfattaren beundra den norske dramatikaren og til og med lærte seg dansk(!) for å lesa han på originalspråket. «Dei døde» har vorte kalla verdas beste novelle. Slike kåringar kan ein seie mykje om, men ho fortener ein plass i sola. Og ho blir ikkje dårlegare av at Jon Fosse er omsetjar.»

Inger Anne Hammervoll skriv: «Svaret på oppgåva er James Joyce og novella «Dei døde». Eg har ingen tilleggsopplysningar, men det er det heldigvis andre som har; og det er også ei særs god side ved Kpb at det er så mange røyster som gir sitt ’bilde’ av verk og forfattar. Eg takkar alle desse klokingane.»

Folk som kom levande frå oppgåve 1497: Eli Winjum, Eli Hegna, Ingebjørg Sogge, Janneken Øverland, Skeisebibliotekaren i LASK, Gunnar Bæra, Else Gjesdahl Sørensen, Gunn Bull-Berg, Jan Alfred Sørensen, Astrid Steinsvik, Nils Farstad, Sissel Gro Jenssen, Bjørn Gjermundsen, Ingeborg Helvik, Erik Aamlid, Inger Anne Hammervoll, Jorunn Røyset, Helge Flæte, Fritjof Lampe, Inger Lise Berge, Nina Therese Maubach, Ole Husby, Laurits Killingbergtrø, Jan Erik Røed, Arne Thorvik, Erling Berstad, Gunnar Eide, Pål Amdal, Hans M. Gautefall, Gunder Runde, Signar Myrvang, Lise Haaland, John Olav Johnsen, Jorunn Øxnevad Lie, Audun Gjengedal, Turid Tirevold, Folke Kjelleberg, Vigdis Hegna Myrvang, Kim Stigen Fureli, Gustav Ekre, Bjørn Myrvang, Per Trygve Karstensen, Olav Holten, John Solberg, Kjell Helge Moe, Eirik Holten, Sigrun Gjengedal Ruud, Bjørn Ole Bjørnsen, Sissel Gunnarshaug, Roy Anvik Thorstein, Reidar Birkeland, Tor Inge Tennfjord, Anne Berit Skaarer, Robert Øfsti, Torbjørg Langdal, Magnhild Reisæter, Olav B. Larsen, Dei kvasse på Fana, Kirsten Bakke, Sjur Joakim Fretheim, Brita Lundeland, Inger Margrethe Berge, Torleik Stegane og Ole G. Evensen. I dag er Tor Inge Tennfjord bokvinnar.

Gratulerer!

Dette har vore ei Klok-spalte utan at poesifestivalen i Ulvik vart nemnd med eit einaste ord. Nesten.

Klok på bok 1499

Men eg fekk ikkje lenger ro. Tanken på at dei andre såg i meg ein som eg ikkje kjende igjen i meg sjølv, var utoleleg. Ein som dei berre kunne kjenne ved å sjå meg frå utsida med auge som ikkje var mine.

Sitatet er frå s. 25 i boklækjarutgåva (2020). På originalspråket kom romanen ut i 1926. Me skal fram til ein nobel forfattar som døydde i eit år då Nobelprisen i litteratur gjekk til ein forfattar frå USA. Send namn på forfattar og verk til klok@dagogtid.no. Svarfristen er til og med 2. oktober.

Medikus Libri