Det er framleis liv i den trykte boka. Fysisk litteratur er ein seigliva kulturberar i vår digitale tid. Den elektriske boka har enno ikkje teke nokon særleg jafs av marknaden. Lydbøker er meir som eit stille, jamt alternativ for folk i farten, utan at det har teke heilt over litteraturen vår det heller. Likevel er nok nokre av forlaga varsame med å gje ut for mange tradisjonelle papirbøker. Difor slit nok ein del forfattarar med å få med seg redaktørane på dei gode ideane sine. Slik har det naturlegvis vore i bokhausten i år òg. Mangt har kome ut, men storparten ligg att i boskorga.

Innsida har fått lista over dei refuserte frå den velrenommerte utgjevaren Halvorsens Forlag i Arendal. Desse kom diverre ikkje med i bokhausten:

John Klake: Mord på gassferjesambandet

Borgny Frekstad-Frei: Ronald Frei,
rådmann, dirigent og friluftsmann

Lektor Arve Seddu: Då Niels Bohr var i Sveio

Nils Bjurstavlie: Lått og løye; 720 gode vitsar
frå folkehøgskulemiljøet i Bagn

Dag Volle: Den store boka om hesjing og høy

Inge Rongo: Songbok for Kvanndal

Odvin Orre: Mine år i fylkestinget –
stort og smått frå samferdselskomiteen

Martin Djupvik: 101 gode rettar med rognebær

Lektor Arve Seddu: Då Henry Rono var i Sveio

Josva Remmingsæther: Mysteriet på fruktlageret

Svanhild Bruste med teikningar av Ulf Gaure (barnebok):
Gamleordføraren og katten Leif

Gjermund Sillejord: Daude menn jaktar ikkje bjønn

Lektor Arve Seddu: Då Urho Kekkonen var i Sveio

Vidar Vassnes: Ute er det vår, inni meg er det haust – samla dikt

Norske matskattar 10: Tilslørde bondepiker

Den svært populære desserten med mos av gode norske eple, krem og knasande sprø smular er litt av eit mysterium. Det er ikkje noko tydeleg svar på kvifor han heiter akkurat dette og kvar dette oppstod. Matforskar Edmund Gjervang skreiv i ein kronikk i Barnebladet Magne at retten fyrst var servert i Hardanger på Aga i samband med ein bispevisitas i 1542. Bispen var visst litt av ein jentefut, slik at bonden på Aga fekk jentene som skulle bera inn eplemosretten til å ha skaut med ein slags bringeklut framfor andletet. I fylgjet til bispen skal dei så ha sagt at bondens epledessert vart servert av «tilslørde bondepiger». Dei syntes retten smakte himmelsk. Neste gong dei kom, bad bispefylgjet naturlegvis om «eplekremen servert av tilslørde bondepiger».

Innsida har funne den same forklaringa i fleire kjelder, men det eksisterer òg andre teoriar. Diktaren Bergfinn Dolme har skrive opphavet til retten til Kolvereid i Nord-Trøndelag, der det vart lagd eit skaut over trauet som eplemosen låg i saman med kremen, eit jenteskaut. «Den er tilslørd av jenteskaut», sa dei. Så der skal retten ha heitt «tilslørd av pige». Sidan det ikkje er like vanleg med eple der nordpå, er varianten der dei i Lier pakka mat inn og gav restane av eplemos, brødskalkar og mjølk til dei trengande i løyndom og difor delte ut maten «tilslørt», meir truverdig. Innsida vel likevel, sidan dette er vår tiande matskattspalte (framleis utan statsstøtte), å hella mot forklaringa frå Aga til det motsette er prova her i bladet. I spalta har me teke med eit bilete av det som ser ut som eit glasert eple. Men inni er det tilslørte bondepiker. Kokken er Mariusz Marczak på Hardangerfjord Hotell i Øystese, naturlegvis.