I New York ligg nokre av dei beste restaurantane i verda. Du finn mat frå alle kulturar i heile verda. Somme meiner til og med at dei beste italienske restaurantane på kloden ikkje ligg i Italia, men i New York. Når ein i tillegg veit at dei mest italienske italienarane er dei amerikanske italienarane, er ikkje det så vanskeleg å tru på.

Dei beste italienske restaurantane i New York er verkeleg verde heile turen frå Europa. Nokre kjende er Il Gattopardo i West 54th Street og Gennaro’s i Amsterdam Avenue (viss nokon har tenkt seg over til det store eplet). Likevel er det ein annan italiensk restaurant Innsida skal presentera denne gongen. Ikkje fordi me har vitja han og smakt på maten. Neidå, det er nemleg umogeleg. På restauranten Rao’s i Harlem (114. gate) kan du ikkje tinga deg eit bord. Alle bord er opptekne. Dersom du skal vera så heldig at å få nyta den mykje omtala pastasausen, lyt du vera heldig og særs god til å planlegga. I november kvart år – dei seier ikkje alltid frå kva tid – sel dei ut alle borda for heile året som kjem. Faste gjester går føre i køen. Enden på visa er ofte at alt er oppteke før sånne som oss kjem inn i biletet.

Du kan naturlegvis møta opp og håpa at nokon ikkje kjem, men det hender visst særs sjeldan.

Innsida har ikkje smaka maten, og italienarar me har snakka med, seier at han ikkje er så spesiell, men sjølve ideen om å vera svært vanskeleg, gjer at me nok ikkje kjem til å gje oss for me har fått ein tallerk med Rao’s pasta og denne tomatsausen dei snakkar om, dei som har vore der. Lukke til!

Norske matskattar 16: sider

Ja, så kom me endeleg til sideren i spalta om dei norske matskattane. Spalta som no er inne i si sekstande utgåve, framleis utan så mykje som ei krone frå det offentlege, som vanlegvis pleier vera storsinna med slike initiativ som dette. Men Innsida tek jobben utan økonomiske bindingar.

Nok om det. Det skal handla om sider denne gongen. Dei fremste epleekspertane i verda meiner at dei gode, syrlege epla våre er framifrå til siderproduksjon – noko hardingane naturlegvis har visst om i årevis. Sider, som er naturleg og fin, utan noko tilsett som ikkje har sitt opphav i Hardanger eller Sogn eller Telemark, for den saks skuld. Ja, til og med i Lier lagar dei gode varer.

Innsida er svak for sider frå Ulvik i Hardanger, der særleg stormeister Asbjørn Børsheim på Hakestad leverer utmerkte drikkar av rette sorten. Ulvikjene har dessutan klart å samarbeida om ei siderrute frå Hakestad via Syse til Lekve – eit turistprodukt som lett kan samanliknast med det beste frå Italia og Frankrike. Når det gjeld sjølve drikken, er han ikkje av dei mest kompliserte i verda. God epleråsaft som får stå og kosa seg til ho gjærar, vert til ein særprega drikk. Somme tilset òg gjær, medan til dømes Kvitanesen, sideren som Asbjørn Børsheim vann med på Siderfestivalen i 2017, vert laga med villgjær frå epleskal.

Frå 1820 til 1920 fanst det fleire større siderfabrikkar, og produksjonen var større enn i dag. Forbodstida som starta i 1921, og som førte til at Vinmonopolet vart oppretta, gjorde at siderfabrikkane forsvann. I seinare tid, særleg etter at det vart lov å selja sider frå eigen gard i 2015, har salet teke seg opp. Og Olav Bleie på Nå i Sørfjorden er overtydd om at dette kan verta ei stor næring i eplebygdene.

Innsida har tidlegare delteke på siderfestivalen i Øystese, som me absolutt rådar folk til å få med seg. Han er i år frå 5. til 7. oktober. Møt fram!

I mangel på informasjon om meir organiserte sidersmakingar vel Innsida denne gongen å illustrera siderartikkelen med bilete frå testing av 2016-årgangen av den heimelaga sideren til Jakob Hjeltnes på Voss (rett nok oppvaksen i Ulvik). Innsida gjer merksam på at sideren ikkje er på originalflasker. Og sidan han ikkje er eit kommersielt produkt, er Innsida godt innanfor ver varsam-plakaten.

God siderhaust, når han kjem.