Det mest grufulle diktet vi har på norsk, kva er det?

Herman Wildenveys dikt «Eventyr til Ellen» står i den roste debutsamlinga Nyinger frå 1907. Diktet vart skrive i 1904 og er av dei mest kjende han skreiv. Sjølv har han lese det inn på plate fleire gonger: på 78-plate i 1929, på LP i 1959. Vi prentar strofene 1, 2, 4, 6 og 7.

Dikta i Nyinger, heiter det i opningsdiktet, «er skrevet av en hedning som vil leve av sin penn» – altså er alle dei forlokkande himmelfantasiane rein dikting, som forfattaren sjølv ikkje trur på, men «et eventyr» til ein døyande jentunge. Kva glede har vesle Ellen av å høyre alt dette, når det uttrykkjeleg vert sagt at ho skal ferdast i ei blomsterkvit kiste? Og sidan verta henta i ei vogn av diamantar?

«Og små englers palmesving/ vifter duft til dine sanser, kjære Ellen!»

Kva luktesans ein har som død, er ikkje noko tema.

Ellen lèt seg ikkje lure av alt dette snakket frå ein vaksen mann, som avslører seg i siste tekstline, der han for første gong ser saka frå synspunktet til ho som skal døy: «angsten for den blomsterhvite kiste». Ellen er redd, ho ligg og skal døy – og så kjem alt dette våset!

Noko meir usmakeleg har Wildenvey aldri skrive.

Skal vi forstå diktet som eit trøystedikt for Ellens foreldre og næraste?

Når Wergeland fabulerer om at han skal møte att hesten sin, Brunen, i eit anna liv, så meiner han det – det blir vakker poesi. I diktet til heidningen opnar avgrunnen seg.

Det mest opprørande er at dette diktet i over hundre år har stått som eit av våre umisselege. Det var kynisk av Wildenvey å vende seg direkte til den døyande, som – ære være Ellen! – ikkje lét seg bløffe.

Jan Erik Vold