Diktet: Terje Johanssen
Foto: Ukjend / Gyldendal
Det finst diktarnamn du treffer på ofte, der du tenkjer: Han burde eg lesa. Men så blir dikta hans likevel ikkje lesne. Slik har det vore med Terje Johanssen (1942–2005). Eg takkar difor Ivar Roger Hansen som oppmoda meg om endeleg å lesa han. Det fekk meg til å lesa gjennom diktsamlingane hans, og også dikt i utval, Vid utsikt (2002). Og vid utsikt – topografisk, kulturelt og mentalt – er det i dikta til Johanssen, til det gamle Hellas, til opphavet hans, Lofoten, og innsyn i den menneskelege eksistensen. Geir Pollen skriv dette i etterordet til Vid utsikt: Han står «med sitt milde, greske blikk og sitt mørke, greske skjegg, som en moderne Homer tjoret fast til virkelighetens harde tre».
Pollen refererer òg til eit framifrå språkbilete hjå denne greske songaren i norsk lyrikk: «Hun hadde et hvitt sjal over skulderen/ som en brenning kastet opp av en bølge/ og knust mot en ishavskyst, der jeg ble født.» Vi synest vi kan høyre atterklangen av Afrodites fødsel, men då i ein nordnorsk, moderne røyndom.
Den seine delen av forfattarskapen inneheld episke dikt eg kunne tenkje meg å sitere, men av omsyn til lengd fall valet på dette diktet frå Jeg forklarer meg om kjærligheten mellom oss (1981). Der er eit dikt med ei varsemd og finkjensle som minner om Emil Boysons poesi. Augneblinken som blir skildra, varslar ein dobbel avskil – mellom dag og natt, ei skyming, der mørkret kjennest klårt og mjukt som fuglefjør, og der to menneske skil lag.
Det spesielle i dette diktet er språkbiletet «himlens myke tungtrafikk», som rimar med «bare et øyeblikk». Naudrim, ville vi kanskje tenkje, for «tungtrafikk» er ikkje nett eit poetisk ord. Men heller rimfunn, seier eg, for motsetningsfulle og undringsvekkjande «himlens myke tungtrafikk» fangar framifrå godt den meiningsfylte kvelden det er tale om: tagnaden mellom dei, tyngd med mange kjærlege tankar. Kanskje hadde strofa vore endå betre om «skyer» var med i nest siste versline, men godt er det i alle fall.
Ronny Spaans
Sammen, hver for oss
Lys og luft har falt til jorden
Kledd i grågåshus og fjær
formes kvelden om
til blankvannsdyp og tunge trær
Midt i dette myke mørket
som snart skal virvles bort
går vi hver for oss
og lukker til en åpen port
Luftens lupe pusses ren
av naken vind og glassklart regn
Hånden skjærer veven ned
og viser opp sitt skjulte tegn
Vi lytter litt der, du og jeg
mot himlens myke tungtrafikk
av fjær og fugl og vind og trær
Vi stanset, men bare et øyeblikk
Terje Johanssen
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det finst diktarnamn du treffer på ofte, der du tenkjer: Han burde eg lesa. Men så blir dikta hans likevel ikkje lesne. Slik har det vore med Terje Johanssen (1942–2005). Eg takkar difor Ivar Roger Hansen som oppmoda meg om endeleg å lesa han. Det fekk meg til å lesa gjennom diktsamlingane hans, og også dikt i utval, Vid utsikt (2002). Og vid utsikt – topografisk, kulturelt og mentalt – er det i dikta til Johanssen, til det gamle Hellas, til opphavet hans, Lofoten, og innsyn i den menneskelege eksistensen. Geir Pollen skriv dette i etterordet til Vid utsikt: Han står «med sitt milde, greske blikk og sitt mørke, greske skjegg, som en moderne Homer tjoret fast til virkelighetens harde tre».
Pollen refererer òg til eit framifrå språkbilete hjå denne greske songaren i norsk lyrikk: «Hun hadde et hvitt sjal over skulderen/ som en brenning kastet opp av en bølge/ og knust mot en ishavskyst, der jeg ble født.» Vi synest vi kan høyre atterklangen av Afrodites fødsel, men då i ein nordnorsk, moderne røyndom.
Den seine delen av forfattarskapen inneheld episke dikt eg kunne tenkje meg å sitere, men av omsyn til lengd fall valet på dette diktet frå Jeg forklarer meg om kjærligheten mellom oss (1981). Der er eit dikt med ei varsemd og finkjensle som minner om Emil Boysons poesi. Augneblinken som blir skildra, varslar ein dobbel avskil – mellom dag og natt, ei skyming, der mørkret kjennest klårt og mjukt som fuglefjør, og der to menneske skil lag.
Det spesielle i dette diktet er språkbiletet «himlens myke tungtrafikk», som rimar med «bare et øyeblikk». Naudrim, ville vi kanskje tenkje, for «tungtrafikk» er ikkje nett eit poetisk ord. Men heller rimfunn, seier eg, for motsetningsfulle og undringsvekkjande «himlens myke tungtrafikk» fangar framifrå godt den meiningsfylte kvelden det er tale om: tagnaden mellom dei, tyngd med mange kjærlege tankar. Kanskje hadde strofa vore endå betre om «skyer» var med i nest siste versline, men godt er det i alle fall.
Ronny Spaans
Sammen, hver for oss
Lys og luft har falt til jorden
Kledd i grågåshus og fjær
formes kvelden om
til blankvannsdyp og tunge trær
Midt i dette myke mørket
som snart skal virvles bort
går vi hver for oss
og lukker til en åpen port
Luftens lupe pusses ren
av naken vind og glassklart regn
Hånden skjærer veven ned
og viser opp sitt skjulte tegn
Vi lytter litt der, du og jeg
mot himlens myke tungtrafikk
av fjær og fugl og vind og trær
Vi stanset, men bare et øyeblikk
Terje Johanssen
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.