Birger Jåstad (1904–1984) er neste helgelending på lista. Jåstad oppheldt seg i Leirfjord det meste av livet – der voks han opp, og der jobba han som lærar og ordførar.

Men som forfattar femnar han eit større område. Han er diktaren for høgfjellet og nordkalottfolket. Jåstad er nok mest kjend for barnebøkene sine, som Stabburs-ungane (1974) og Kongeørn-ungen (1978), som har fått fornya aktualitet gjennom ny forsking. Jåstad bed oss ta omsyn til miljø og natur og er dermed i samsvar med det nye økologiske perspektivet i litteraturen.

Diktsamlinga hans, Rimfrostrit (1976), som diktet attmed er henta frå, er karakterisert som «nordkalottromantikk». Det skal vi ikkje forstå negativt. I diktet møter vi ei mystifisering av naturen i ein leikande og lett tone som kan minne om dikt av Jakob Sande. Men det spesielle med Jåstad er den tverrkulturelle, nordafjelske synsvinkelen. Her er det tydelegvis tale om eit kvensk blikk.

Ein fangstmann går til ro om kvelden, medan skogen kring han lever i ein dansande rytme, kvar line går i daktylar. Denne rytmen held fram når «sømnen legg seg i sinnet» og draumane sig innover. Eget i diktet minnest truleg fortida til folket sitt, flukt over fjella, han talar om den finske landsbyen Kilpisjärvi og det mektige grensefjellet Paras, også kalla Barras. Her er ei indre spenning. Den leikande rytmen har noko rastlaust over seg, for setningane er korthogde, og vi høyrer om ulv som «flengjer hasar og sener».

Eit anna dikt eg vurderte å ta med, er «Moskussong», ein høgfjelsk ekvivalent til «Elgen» av Tore Ørjasæter. Dette diktet set det økologiske blikket til Jåstad i perspektiv. Han ynskjer nye dyr velkomne i faunaen så lenge dei tek vare på balansen: «Urgamle isku/ velkomen til landet/ med snork og med raut (…) Vi treng ditt tråkk/ på audegardar nok,/ vi treng ditt mod/ der bygget før stod./ Vi ventar di ferd/ der ingen no er.»

Ronny Spaans

Helligskogjoyk

Helligskogelva byssar

Fjellpryd og sølvfager vier.

Reinroser står og lyser

i kvitmose bærtunge lier.

Ospeblad småskjelv og dansar.

Spelmenn er perleugle.

Her vil eg kvile og kvelde.

Bålet skal jage all kulde.

Fjellvåken heimover hastar.

Ein rypstegg prisar sin make.

Reinflokk i elva vassar.

Så må eg i bålet rake.

Sømnen legg seg i sinnet.

I draumen sig sveltjaga kvenar.

Kvinner og menn krysser grense.

Ulv flengjer hasar og sener.

Minnest eg Helligskogen

og månen som brenn over Paras

vindskog frå Kilpis-järvi

joyk i frå Rieppevarre.

Fullmogne tyttebæra

med fjellgrodde ville smaken.

Der var det godt å vera

litt austafor Trerøysstaken.

Birger Jåstad