Diktet: Astrid Tollefsen
Foto: Gyldendal
Sist veke var eg på «Klubb poesi» under Norsk Litteraturfestival på Lillehammer, ein dagleg programpost med opplesingar leia av poeten Fredrik Hagen. Kvar dag opna han med å løfta fram eit dikt av ein «gløymd» norsk poet. Han las diktet i eiga engelsk omsetting slik at dei internasjonale gjestane òg kunne forstå. Det var eit særs godt grep å føre fortidas stemmer saman med samtidig poesi.
Ein av poetane han trekte fram, var Astrid Tollefsen (1897–1973), som i dag mest er kjend for å ha hatt eit turbulent forhold til Gunvor Hofmo. Store norske leksikon har ein nokså nedvurderande omtale av forfattarskapen, signert Øystein Rottem, og dette synet er framleis rådande. Hofmo sjølv, som meinte Tollefsen var noko usjølvstendig, la i eit brev til redaktør Sigmund Moren til: «Men hun har jo sitt område hvor hun ikke tar fra meg, og det er gatelyrikken. Der er hun god.»
Eg veit ikkje om diktet «Juniregn i Ålborg» frå den tredje diktsamlinga hennar Før brevet lukkes (1949) kan reknast til gatelyrikken, men her er i alle høve portrom, mur og steinheller. Kan hende er det Aalborg kloster som får henne til å reflektere over tida og menneska som har vandra over dei same hellene. Klosteret vart bygd i 1431 av Heilagandeordenen for å ta vare på sjuke og svake og er ein av dei eldste og best bevarte bygningane frå mellomalderen på Jylland. Under andre verdskrigen, berre få år før Tollefsen vitja klosteret, var det årestad for den danske motstandsrørsla mot naziokkupasjonen.
No renn juniregnet over murane, og rust og grønske gjer spor av fortida mindre synlege. Men så kjem diktaren med sitt no og får den flyktige sommarnatta til å famne litt meir og lodde litt djupare i tidas fylde.
Cathrine Strøm
Juniregn i Ålborg
Stenheller mørke av regn,
murens grønske og portklokkens glemte rop.
Så lenge siden,
og mange øyne jeg ikke har kjent,
har sett den gamle mur
og hellene mørke av regn.
Men det er nå, og mine skritt.
Så dypt i jord er mange gjemt,
som ikke husker klokkens rop,
klinken som var kald mot hånden,
og regnets duft.
Og det er nå:
murens grønske og et lindetre,
portens rustne klokke
og det varme juniregn,
og jeg som går for første gang
i smugets klosterfred.
Astrid Tollefsen
Frå Før brevet lukkes (1949)
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Sist veke var eg på «Klubb poesi» under Norsk Litteraturfestival på Lillehammer, ein dagleg programpost med opplesingar leia av poeten Fredrik Hagen. Kvar dag opna han med å løfta fram eit dikt av ein «gløymd» norsk poet. Han las diktet i eiga engelsk omsetting slik at dei internasjonale gjestane òg kunne forstå. Det var eit særs godt grep å føre fortidas stemmer saman med samtidig poesi.
Ein av poetane han trekte fram, var Astrid Tollefsen (1897–1973), som i dag mest er kjend for å ha hatt eit turbulent forhold til Gunvor Hofmo. Store norske leksikon har ein nokså nedvurderande omtale av forfattarskapen, signert Øystein Rottem, og dette synet er framleis rådande. Hofmo sjølv, som meinte Tollefsen var noko usjølvstendig, la i eit brev til redaktør Sigmund Moren til: «Men hun har jo sitt område hvor hun ikke tar fra meg, og det er gatelyrikken. Der er hun god.»
Eg veit ikkje om diktet «Juniregn i Ålborg» frå den tredje diktsamlinga hennar Før brevet lukkes (1949) kan reknast til gatelyrikken, men her er i alle høve portrom, mur og steinheller. Kan hende er det Aalborg kloster som får henne til å reflektere over tida og menneska som har vandra over dei same hellene. Klosteret vart bygd i 1431 av Heilagandeordenen for å ta vare på sjuke og svake og er ein av dei eldste og best bevarte bygningane frå mellomalderen på Jylland. Under andre verdskrigen, berre få år før Tollefsen vitja klosteret, var det årestad for den danske motstandsrørsla mot naziokkupasjonen.
No renn juniregnet over murane, og rust og grønske gjer spor av fortida mindre synlege. Men så kjem diktaren med sitt no og får den flyktige sommarnatta til å famne litt meir og lodde litt djupare i tidas fylde.
Cathrine Strøm
Juniregn i Ålborg
Stenheller mørke av regn,
murens grønske og portklokkens glemte rop.
Så lenge siden,
og mange øyne jeg ikke har kjent,
har sett den gamle mur
og hellene mørke av regn.
Men det er nå, og mine skritt.
Så dypt i jord er mange gjemt,
som ikke husker klokkens rop,
klinken som var kald mot hånden,
og regnets duft.
Og det er nå:
murens grønske og et lindetre,
portens rustne klokke
og det varme juniregn,
og jeg som går for første gang
i smugets klosterfred.
Astrid Tollefsen
Frå Før brevet lukkes (1949)
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.