Finn Bjørnseth frå Oslo (1924–1973) gav ut ti diktsamlingar 1954–1972, dessutan fem romanar og fem novellesamlingar. Som radikal tidskritikar merkte han seg ut med dei tre samlingane Til minne om en klode (1955), 60-talls-ballade (1960) og Vuggevise for aftenlandet (1962). I dei siste samlingane sine gleid han over i ein kristen problematikk.

Patrice Lumumba (1925–1961) var den første statsministeren i Den demokratiske republikken Kongo. Han var ein statsleiar godt likt av folket og motarbeidd av vestlege kolonimakter, særleg Belgia, som ikkje ville gje slepp på gruvene i Belgisk Kongo. Vestmaktene fekk FN til å leggja vanskar i vegen for panafrikanismen, som var den store ideen til Lumumba. Hans politiske motstandar Mosche Tshombe braut Katanga ut av Kongo og danna for ei tid ein ny stat, med seg sjølv som leiar.

Lumumba regjerte berre i nokre månader, frå juni 1960 til Tshombe fekk han arrestert om hausten. Lumumba appellerte til FN om hjelp, men kom ingen veg. Saman med to av sine næraste vart Lumumba i januar 1961 torturert, myrda og partert, og liket vart oppløyst i svovelsyre. Generalsekretær Dag Hammarskjöld er i ettertid vorten sterkt kritisert for manglande forståing for den nyoppretta republikken. I 2002 tok Belgia på seg ansvar overfor Kongo for å ha vore delaktig i og ha moralsk ansvar for mordet på Patrice Lumumba.

Kor mykje som var kjent av detaljane omkring dette groteske drapet, er uvisst. Finn Bjørnseth er, etter det eg veit, den einaste norske poeten som nemner Lumumba. Det var uvanleg å nemne namn på politikarar i dikt på den tida. Ole Paus spelte i 1992 inn ei vise der han brukar «Lumumba» som tittel og muntert refreng. Då skal ein vita at «Lumumba» òg er namnet på ein sjokoladedrikk. Eit frekt og ufint namn. Alt av politikk vert gløymt.

Jan Erik Vold

Nocturne

Det er natt over Kongo,

mørkere enn din hud,

enn skorpen av jord og blod

som aldri fikk størkne

på dine sår.

Aldrende rovdyr glir

med fosforfargede øyne inn

mellom sunkne stammer.

Ennå en lydløs time

nytes den sterkeres rett

til å kvele ditt skrik,

ennå en lysløs time

glemmer du solen som ruller

en dampende plogfure opp

langs Ekvator fra øst mot vest

og vekker bødlenes blinkende barn

med trommenes trassige budskap:

De døde, de døde, de døde,

du trodde de døde forgjeves!

(Januar –61, Patrice Lumumba tilegnet.)

FINN BJØRNSETH