Kunst

Per Anders Todal

peranders@dagogtid.no

Finst det ein ukrainsk nasjon og ein ukrainsk kultur? Om vi skal tru Vladimir Putin, er svaret nei. I det offisielle verdsbiletet til Kreml i dag er Ukraina berre ein del av den russiske kultursfæren, og Ukraina har ingen rett til å vere ein sjølvstendig stat. Ukrainarar flest er neppe samde med Putin, og for mange ukrainarar har det blitt viktig å få fram at Ukraina har ein kunstnarleg og kulturell identitet som skil seg frå den russiske.

Eit døme på dette strevet er eit digitalt initiativ kalla The Shadows Project, «Skuggeprosjektet», der ukrainske studentar nyttar ulike digitale medium til å kjempe mot det dei kallar «det kulturelle åtaket» frå Putin på heimlandet deira.

Del av kampen

Initiativtakaren Katarina Butsjatskiy seier til The Art Newspaper at det å spreie kunnskap om ukrainsk kultur er ein del av kampen mot Russland. «Så mykje av historia og kulturen vår er ikkje tilgjengeleg for oss på grunn av historisk undertrykking», seier Butsjatskiy. Ho meiner ukrainsk kultur dels har blitt halden nede både i Russland og Sovjetunionen, og dels har blitt feilaktig framstilt som russisk kultur.

Uklar identitet

The Shadows Project arbeider på fleire frontar: Gruppa formidlar ukrainsk kultur og tradisjonar til unge ukrainarar gjennom digitale medium som Instagram. Studentane vil òg få fram at ukrainske kunstnarar blir framstilte som russiske i galleri og museum ute i verda. Ein av dei er avantgardisten Kazimir Malevitsj (1879–1935), som Museum of Modern Art (Moma) i New York omtalar som ein russisk kunstnar (og engelsk Wikipedia kallar ein «polsk-ukrainsk russar»). Han var fødd i Kyiv da byen låg i det russiske imperiet, men skal ha sett på seg sjølv som ukrainar. Ved hjelp av sosiale medium prøver The Shadows Project å få Moma og andre museum til å erkjenne at Malevitsj var ukrainsk.

Gruppa arbeider òg med å lage eit digitalt oppslagsverk for ukrainsk kultur og historie. Etter den russiske invasjonen av Ukraina i februar har The Shadows Project engasjert seg i den fysiske verda òg. Dei samlar inn pengar til støtte for kulturinstitusjonar i Ukraina som har vore påverka av krigshandlingane.