DRAMA/THRILLER

Regi: Barry Jenkins

Moonlight

Med: Alex Hibbert, Ashton

Sanders, Trevante Rhodes

Moonlight fortel om tre steg i ferda mot manndom for tause Chiron frå karrige kår i Miami. Ein trio deler hovudrolla: Som niåring (Hibbert) vert han kalla Little av ungar som mobbar han. Mora driv med dop. Den koselege karen Juan er litt oppe i langarhierarkiet og freistar trå til som farsfigur mot moras vilje.

Som sekstenåring (Sanders) går Chiron under eige namn. Han er ein hengslete og sårbar gut som freistar finne seg sjølv.

I siste kapittel er han vaksen (Rhodes), blir kalla Black og har følgt i Juans fotspor.

Frå perspektivet til den jaga niåringen flakkar og flyt kameraet med nokre intenst nære bilete. Det er vakkert og effektfullt i kombinasjon med djupt stemningsfull musikk frå pianist Nicholas Britell med innslag av soul og hiphop. Filmens frontfigur er ein fyr som knapt seier setningar på meir enn tre ord. Det pregar rytmen. Jenkins gjev tid til tankar og kjensler. Godt er det. At Britell og kameramann James Laxton båe er nominerte til Oscar, er vel unnt. Ljos og fargar er fabelaktige. Laxton lèt linsa kvile på ekte, fine fjes.

Det estetiske universet er milevis frå andre filmar frå harde miljø som Menace to Society og lysår frå Miami Vice. Vald er sjeldsynt eller usynleg. Samfunnets strukturelle vald blir berre nemnt i leddsetningar som sjølvfølgjer. Det er mykje mørke i fattige grannelag med 0,5 prosent kvite, men Jenkins finn ljos. Ikkje noko er svartkvitt, sjølv om vilkåra er vanskelege og staten har fiksa kortstokken mot unge svarte menn. Forteljinga byggjer på teaterstykket In Moonlight Black Boys Look Blue, som gjev vink om visuelle vyar og politiske prosjekt.

Framifrå figurar

Dei tre ukjende unge karane som spelar Chiron, er drivande gode. Mahershala Ali frå House of Cards er lun og nydeleg som Juan. Han må få Oscar. Popstjerna Janelle Monáe gjer òg gjengs jobb. Oscar-nominerte Naomie Harris er det næraste vi kjem ein klisjé som mor på crack. Ho er ikkje dårleg, men det er knallhard konkurranse om å skine subtilt i Moonlight. Alle briljerer.

Figurane er flotte. Jenkins hamrar ikkje ting inn, men målar med presise nyansar. Han undrar oppriktig på kven Chiron er. Spørsmåla er ærlege, som frå niåringen: Kva tyder sopar? Er eg ein? Tek mamma dop? Sel du dop? Svara er sanne og smarte. Løysingane er ikkje lette.

Gjæv heider

Å sleppe stereotypar er gildt. I 2017 skulle det vel berre mangle, som Jenkins svara om å vere første svarte regissør nominert til kombinasjonen Oscar for beste film, regi og omskrive manus. Moonlight er særs god. Det er høgst fortent at han har åtte Oscar-nominasjonar og vann beste drama hjå Golden Globe i tillegg til reint bord frå organisasjonane for afroamerikanske og kvinnelege kritikarar i USA. Heller enn å lulle seg inn i LAs liksomland tilrår eg ein magisk tur i Miamis mørke måneljos.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.