Når ein no snart er ferdig med å klage over det pompøse i kroninga av Charles og Camilla i Westminster Abbey laurdag 6. mai, kan ein gjerne ta til å undrast noko over det heilt nye i symbolikken som vart utforma. Der var nemleg monaleg mykje særskilt nytt.

Charles fekk reinska kraftig opp i rituala, og mange barokke element forsvann. Seremonien vart halvert i tid i høve til dei siste 300–400 åra. Borte var ei mengd imperiale element som kom til frå slutten av 1500-talet og fram til utpå 1800-talet (om det så var Koh-i-Noor-diamanten, var han ikkje med, men den norske smaragden i septeret var der framleis).

Alt har ikkje sett likt ut i 1000 år. Imperiet var såleis overveldande sterkt markert og ikkje minst den imperiale styringsmakta, då dronning Elizabeth II vart krynt for 70 år sidan, berre nokre år før imperiet gjekk i oppløysing. Slik kunne ein sjølvsagt ikkje halde fram no.

I staden for å lage ei fantasiframstilling av Det britiske samveldet som verdsmakt valde Charles å gripe attende til førestillinga om at ein konge skal vere heilande for landet sitt og tene folket, meir enn å verte tent. Til overmål var velkomsten frå kyrkjelyden framført av ein heilt ung korgut, og løftet om tenesta vart gjeven der og då.

Kongsideologien

Den eldste samlande britiske kongsideologien vart bygd i hop av element frå norrøne, normanniske, franske og britiske tradisjonar frå om lag 1000 år sidan og frametter. Hovudførestillinga var at monarken er eitt med folket sitt og ansvarleg for eit godt liv i nasjonen. Denne ideen, så ofte gløymd gjennom hundreåra der alle maktsymbol heller vart framsynte, vart ein raud tråd for oppbygginga av heile seremonien.

Omvølinga gav ei lang rad splitter nye symbolske moment i ritualet. Truleg lettast å merke seg var at for fyrste gong sidan reformasjonen var ein katolsk erkebisp med på kroninga; fleire katolske bispar og ein paveleg utsending var òg til stades. Medverkande i den velsignande gruppa av geistlege var den kvinnelege biskopen Sarah Mulally av den anglikanske kyrkja. Bispen som representerte dei frie kyrkjene, var òg ei kvinne.

Elles var sjølvsagt skotske presbyterar med, meir uventa òg øvste baptistforstandaren. Der fanst representantar frå alle større religiøse grupper i Storbritannia, zoroastar, buddhistar og andre – til saman vart det særs tydeleg at Charles ikkje berre vil vere «Defender of the Faith», altså for The Church of England, men «Forsvarar for truene», for alle religionar i Storbritannia.

Ordføraren i London, hinduen Sadiq Kahn, var mellom dei som las bibeltekst. Medverkande var òg sjefsrabbien i Storbritannia, Ephraim Mirvis, innlosjert i «grannegarden» så han slapp å gå lenger enn krava for sabbaten tilseier. Den konservative muslimen lord Kamall overleverte «the armill», den kongelege mansjetten i gull som er symbol på ærlegdom og visdom, og den 90-årige sikhen lord Indarjit Singh presenterte den kvite hansken, symbolet på full sameining mellom konge og land. At ein rabbi, ein muslim, ein hindu og ein sikh skulle vere aktive i sjølve kroningsseremonien, ville vore heilt utenkjeleg tidlegare og vekte rettkomen åtgaum.

Blanda

Denne framføringa av diversitet i sameining var gjennomgåande i musikkvala, ikkje berre med nye komposisjonar, der mellom anna tre jødiske komponistar var med. For fyrste gong vart det av blandakor – alltid før gute- og mannskor – og av solistar framført songar frå alle delar av riket på walisisk, skotsk, skotsk-gælisk og irsk-gælisk.

Det siste er særskilt interessant, for på båe sider av grensa til Nord-Irland er dei fleste som brukar irsk-gælisk, republikanarar. Bruken av walisisk demonstrerer sjølvsagt det lange sambandet til Wales i alle år som prins av Wales, der Charles jamvel lærte seg det vanskelege språket (godt nok) til å halde talar på walisisk. Og framhevinga av det skotske var meir enn eit bukk til nasjonalistane i nord.

Samveldet var sjølvsagt representert ved sine leiarar, alt som kunne kome av kongelege såleis, og dei var plasserte eller prosederte ikkje som undersåttar i det gamle Commonwealth, dei kunne då heller ikkje tidlegare vere med på slike statsseremoniar i London, men var fullt jamstilte med alle andre utanlandske statsrepresentantar.

Representasjonen av kongelege ordenar var òg på eit minimum, til gjengjeld var der representantar i kyrkja og prosesjonen for hjelpeorganisasjonar, velgjerande organisasjonar og ikkje minst kunstnarar frå opphavleg beskjedne kår som hadde fått starten på sin karriere ved støtte frå The Prince’s Trust. Og endeleg, det vart lagt stor vekt på veteranane frå ulike krigar Storbritannia har vore involvert i sidan andre verds­krigen; fanene og flagga deira hadde forrang framfor adelege kåper og ordensfaner.

Dei som meiner at kroninga var ei åndlaus, svulstig oppattaking av gamle uskjønlege ritual, tek såleis ganske feil. Tvert om omkalfatra Charles her heile symbolikken for kongefunksjonane, i hovudkyrkja for riket der både tidlegare kongar, dronningar, statsmenn, vitskapsfolk og kunstnarar kviler, og dei alle no vart gjorde til historiske vitne på den gjennomførte understrekinga av samarbeid, samforstand og jamstelling – mellom kjønna, mellom landa, folkegruppene, religionane, aldersgruppene, klassene.

Det er ikkje heilt umogleg at det britiske monarkiet under Charles, om han får levedagane, kan utvikle ei ny rolle for å gripe over alle dei splittande tendensane i riket.

Bjørn Kvalsvik Nicolaysen er professor i lesevitskap ved Universitetet i Stavanger og fast skribent i Dag og Tid.