Det er ingen hverdag mer
Gud, hvis du ennå ser:
det er ingen hverdag mer.
Det er bare stumme skrik,
det er bare sorte lik
som henger i røde trær!
Hør hvor stille det er.
Vi vender oss for å gå hjem,
men alltid møter vi dem.
Alt vi fornemmer en dag
er de dreptes åndedrag!
Om vi i glemsel går:
det er asken deres vi trår.
Gud, hvis du ennå ser:
det er ingen hverdag mer.
GUNVOR HOFMO
Det er ingen hverdag mer
Gud, hvis du ennå ser:
det er ingen hverdag mer.
Det er bare stumme skrik,
det er bare sorte lik
som henger i røde trær!
Hør hvor stille det er.
Vi vender oss for å gå hjem,
men alltid møter vi dem.
Alt vi fornemmer en dag
er de dreptes åndedrag!
Om vi i glemsel går:
det er asken deres vi trår.
Gud, hvis du ennå ser:
det er ingen hverdag mer.
GUNVOR HOFMO
Spalta «Diktet» i Dag og Tid har halde det gåande sidan desember 2009, då Asbjørn Aarnes og underteikna tok til å veksla på å skriva om norske dikt – ut frå våre personlege lesemåtar. Det eg som bidragsytar på niande året iblant kan sakna, er nettopp ei meiningsbryting, mellom ulike diktoppfatningar.
Her kjem eit utspel om noko slikt, ettersom eg finn at Erik Bjerck Hagens bok Litteraturkritikk (2004) hevdar at «Det er ingen hverdag mer» slett ikkje høyrer med «blant Hofmos beste dikt». Spesielt meiner han at strofe 5 og 6 «er temmelig svake».
Diktet stod i Hofmos debutsamling i 1946, der sorga over den i Auschwitz myrda Ruth Maier kviler over det påfølgjande diktet: «Slik en regnvåt kveldstund/ kjenner du det er henne,/ en jødisk venninne de drepte,/ hun hvis lik de lot brenne/ sammen med tusen andres.»
Dette er det teksten «fornemmer» i strofe 5. I strofe 6 vert oska til dei brende påkalla. Det Hofmo ikkje kunne vita då, var at krematoriumsomnane i dødsleirane ikkje var installerte i desember 1942, slik at dei norske jødane måtte dynkast i bensin og brennast ute i friluft. Oska deira var det altså fullt mogleg å «trå» i.
Oska er ikkje berre «symbol» på misgjerningane til nazistane, ho er reell. Dette høyrer kanskje med i ei oppdatert forståing av diktet. Bjerck Hagen saknar diktets tidlause kvalitet. Men med Hofmos dikt er det slik at norske diktlesarar flest veit kvar diktet kjem frå. Dette kunne ikkje ha vore eit Inger Hagerup-dikt. Er det ein veikskap ved diktet at vi knyter det til Hofmo? At teksten altså ikkje er «allmenngyldig»?
Diktet har gjeve tittel til Valkyrien Allstars’ Gunvor Hofmo-plate Ingen hverdag (2007), der Tuva Syvertsen opnar med å syngje nettopp dette diktet.
JAN ERIK VOLD
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Spalta «Diktet» i Dag og Tid har halde det gåande sidan desember 2009, då Asbjørn Aarnes og underteikna tok til å veksla på å skriva om norske dikt – ut frå våre personlege lesemåtar. Det eg som bidragsytar på niande året iblant kan sakna, er nettopp ei meiningsbryting, mellom ulike diktoppfatningar.
Her kjem eit utspel om noko slikt, ettersom eg finn at Erik Bjerck Hagens bok Litteraturkritikk (2004) hevdar at «Det er ingen hverdag mer» slett ikkje høyrer med «blant Hofmos beste dikt». Spesielt meiner han at strofe 5 og 6 «er temmelig svake».
Diktet stod i Hofmos debutsamling i 1946, der sorga over den i Auschwitz myrda Ruth Maier kviler over det påfølgjande diktet: «Slik en regnvåt kveldstund/ kjenner du det er henne,/ en jødisk venninne de drepte,/ hun hvis lik de lot brenne/ sammen med tusen andres.»
Dette er det teksten «fornemmer» i strofe 5. I strofe 6 vert oska til dei brende påkalla. Det Hofmo ikkje kunne vita då, var at krematoriumsomnane i dødsleirane ikkje var installerte i desember 1942, slik at dei norske jødane måtte dynkast i bensin og brennast ute i friluft. Oska deira var det altså fullt mogleg å «trå» i.
Oska er ikkje berre «symbol» på misgjerningane til nazistane, ho er reell. Dette høyrer kanskje med i ei oppdatert forståing av diktet. Bjerck Hagen saknar diktets tidlause kvalitet. Men med Hofmos dikt er det slik at norske diktlesarar flest veit kvar diktet kjem frå. Dette kunne ikkje ha vore eit Inger Hagerup-dikt. Er det ein veikskap ved diktet at vi knyter det til Hofmo? At teksten altså ikkje er «allmenngyldig»?
Diktet har gjeve tittel til Valkyrien Allstars’ Gunvor Hofmo-plate Ingen hverdag (2007), der Tuva Syvertsen opnar med å syngje nettopp dette diktet.
JAN ERIK VOLD
Fleire artiklar
Stølspurka og dei to grisungane. Enno er alt berre velstand.
Alle foto: Svein Gjerdåker
Soga om stølspurka
Verdas mildaste purke var med på stølen. Det gjekk ikkje som planlagt.
Israelske soldatar på veg inn i nabolaget Shijaiyah i Gaza by for å fordrive fleire hundre palestinarar til ein ukjend stad nord på Gazastipa.
Foto: Moti Milrod / Haaretz / AP / NTB
Ramsalt kritikk av Israels krig i Gaza
Molok er ein page-turner med hendingar som skakar lesaren.
Gassleidningar i Moldova. Landet risikerer ei energikrise til neste år.
Foto: Aurel Obreja / AP / NTB
Moldova i skvis
Frå 1. januar kjem det ikkje meir gass til Europa gjennom Ukraina. Det kan bli alvorleg for energitryggleiken i Moldova.
Gatekunsten på denne muren i Kyiv er basert på kunsten til Marija Prymatsjenko, som ukrainarane no omfamnar.
Foto via Wikimedia Commons
Naiv kunst og nøktern røyndom
Dei naivistiske dyrefigurane til Marija Prymatsjenko har blitt viktige for gjennomsnittsukrainaren, som kjempar vidare i trua på mirakel.
I november 2017 besøkte president Donald Trump kollegaen Xi Jinping i Beijing. Same året tok handelskrigen mellom USA og Kina til.
Foto: Damir Sagolj / Reuters / NTB
Det som kjem etter globaliseringa
35 år etter at Berlinmuren fall og liberalismen såg ut til å ha vunne, reiser tollmurane seg i verda.