Vi har ein norsk verdsmeister i sjakk – kvifor ikkje trekkje fram eit dikt av den av poetane våre som har skrive mest om denne gjæve sysselen: Oslo-diktaren André Bjerke (1918–1985).

Spillet i mitt liv (1968) er ei prosabok som i innleiinga har ein sonett om kva som lyfter kunst til noko meir enn bløff. «Kunstverket» heiter diktet – avsluttinga lyder: «Alene sjakkens kunst har faste normer / for godt og dårlig: Hva man duger til, / må nemlig vise seg i vunnet spill. // All bløff blir avslørt der – i alle former. / Og derfor bør den sanne kunstner vie / seg til det rene kunstverk: sjakkpartiet.»

Vi veit at André Bjerke var ein formmeister som såg det som si oppgåve å slå ned på den påståtte formløysa hjå modernistane. Faste normer – ja vel. Men korleis møte nye former? Det brydde Bjerke seg mindre om. I sin polemikk tok han iblant vel hardt i – nok om det.

«Folkets hus, Dælenengen» frå 1974 er eit av Bjerkes mange Oslo-dikt, også det i sonettform. Kontrasten går mellom sjakklubbens røykfylte innerom, der det vert tenkt – og tvers over gata skøyteaktiviteten på Dælenengens idrettsplass, med grammofonmusikk frå høgttalarar. Bjerkes sjakklubb Stjernen flytta seinare til ei anna adresse. Mursteinsbygningen frå 1932 heiter i dag Grünerløkkas Hus.

«Stillhet og støy» – det stemmer ikkje heilt, vinterstid: Skøytesporten er stille nok, han. Det er grammofonmusikken som til tider kunne vera larmande. Men det er ingen idrett.

Larm og bråk kunne det vera sumarstid, når Basse Hveem og dei andre speedwayheltane flådde banen rundt for å koma først i mål. Då lukta det metanol til langt inn på tribunane – slik dufta av tobakk låg tungt over sjakklokalet.

JAN ERIK VOLD