Hipsterane i hovudstaden strør det på softisen. Tapasrestaurantane pakkar dadlane i det. I Skottland pakkar dei hardkokte egg inn i det før dei hiv det i frityrkokaren, og i USA får du kjøpt det dyppa i sjokolade og selt som godteri.

Det er med andre ord ikkje nokon veg attende: Vi må berre erkjenne at den gjennomsnittlege kvardagen er temmeleg godt bada i bacon. Truleg meir enn kva som sunt er. Men kva er eigentleg bacon?

Bakendebacon

Vi er jo vane med å tenke at bacon er salta, røykt kjøt skore ein eller anna stad ved ribbeina på grisen. Men ordet bacon kjem frå det gamle, høgtyske bacho som tyder «bakende». Skinke, altså. Vil det seie at vi må akseptere det engelske filetbaconet, sjølv om det er uforskamma fritt for feitt?

Mest truleg. Ifylgje Wikipedia må vi òg finne oss i nakkebacon, skulderbacon og underkjevebacon – det har dei iallfall i USA.

Uansett. At vi ikkje eintydig kan sette grenser for kva som er bacon, tyder ikkje at vi ikkje kan seie kva som absolutt ikkje er bacon. Det er ingen tvil om at Mattilsynet har sitt på det reine når dei no prøver å stoppe Nortura frå å kalle samanlimt kalkunkjøt Kalkunbacon.

Mattilsynet vil stogge Nortura fordi dei hevdar marknadsføringa verkar forvirrande på forbrukaren. Sjølv vil eg hevde namnevalet er keisamt og fantasilaust. Nortura er nok usamd med oss begge – dei har anka vedtaket til Mattilsynet. «Dette med navn er passé», seier kommunikasjonssjef Åse Kringlebotn i Nortura til NRK – og med det syner ho overraskande lite forståing for kva matkultur er for noko. Skremmande lite forståing, med tanke på at ho kommuniserer for den største forvaltaren av norsk kjøtkultur.

For kva er greia med at nye produkt ikkje skal vere nye, men liksomvariantar av noko som alt eksisterer? Nortura er langt frå aleine om å køyre dette trikset. I haust høyrde eg ein av dei fremste tang og tare-produsentane i Europa seie frå ei stor, norsk scene at dei som hadde smakt baconet hans – I sea bacon frå Seamore – aldri ville kjenne trong for å gå attende til grisebacon.

Slikt prat er både trist, tullete og direkte feil. Sjølvsagt er ingen betre på bacon enn grisen. Det kalkunen eller tangen leverer, kan vere både salt, røykt og feitt, kan høve godt på speilegg, dadlar og softis, men er likevel noko anna. Skal dette nye, andre tilføre kulturen vår noko, må det òg få sitt eige namn.

Grisete bacon

Så. I same snurr som vi spør oss kva bacon er, kan vi ta oss tid til å spørje kva ein gris er. Om du tek telefonen, PC-en eller leksikonet ditt og køyrer eit biletsøk fyrst på «villsvin» og så på «gris», skjønar du kanskje kvifor stadig meir svinekjøt må kome frå bakdelen på grisen: Han er rett og slett monaleg mykje større no enn han var før.

Vidare er det minst to grunnar til at tradisjonelt bacon ikkje er særleg sunt å ete kvar dag: Den eine er kalkunerstatningar. Den andre er å ete mindre bacon – og innsjå at ein då har råd til å ete betre bacon. Bacon frå griser som har fått lov å vere griser, bacon frå utegriser. Stadig fleire produsentar oppdagar etter kvart at å sleppe grisene ut og late dei grave i jorda, er positivt for kjøtkvalitet, trivsel og til og med tilvekst hjå grisen. Griser klarar seg fint ute gjennom ein norsk vinter så lenge dei har hytter med halm. Og sjølv «utebacon» er å finne i både feittfullt sidebacon og feittfriare rumpebacon.

Slik vert den keisame røyndommen leveleg: Nokre gonger er mindre meir.

Siri Helle