Noreg, Island, Russland, India eller Armenia?

Det unike med Noreg er stjernestatusen til Magnus Carlsen og sjakk som TV-underhaldning. Målt i talet på stormeistrar per million innbyggjarar har vi framleis langt opp til vesle Island, som vart råka av sjakkfeber etter VM-kampen i Reykjavik mellom Fischer og Spasskij i 1972. Interessa den gongen gav Sagaøya, med eit folketal litt større enn Bergen, eit dusin nye stormeistrar dei neste 40 åra. Då Carlsen vart fødd, hadde Noreg framleis berre éin stormeister (Simen Agdestein) – i dag har vi 16 i open klasse og ein ukrainskfødd stormeister for kvinner (Olga Dolzjikova).

Samanlikna med Russland, som har den rikaste sjakkulturen, kjem stormeistrane våre godt ut. Russland toppar suverent lista med om lag 250 stormeistrar (pluss nærmare 30 kvinnelege stormeistrar), men har jo eit folketal på 145 millionar.

India er i ei særstilling. Takka vera Vishy Anand har landet i dag truleg fleire sjakkspelarar, rett nok på lægste nivå, enn det er menneske i Russland. India er eit land nesten utan sportstradisjonar. (Utanom cricket og landhockey, der dei verkeleg er gode, har dei éin individuell olympisk gullmedalje i skyting frå 2008.) Sjakkens vogge fekk den fyrste stormeisteren sin med Anand i 1988. I dag har India sjakkbrettet fullt, med 64 stormeistrar totalt, med både gutar og jenter. Ja, dei nye indiske stormeistrane er som regel ungdom i tenåra.

Armenia har derimot berre tre millionar innbyggjarar, mot 1339 millionar i India, men talet på stormeistrar i open klasse imponerer: 41 (om lag 60 med diasporaen). Det inneklemte kaukasiske fjellandet utan havtilgang er kjent for tre ting i sjakkverda: den niande verdsmeisteren Tigran Petrosjan (1963–1969), tre sigrar i sjakk-OL for landslag på 2000-talet, med Levon Aronjan i spissen, og det aller mest spesielle: Armenia er det einaste landet – sidan 2011 – der sjakk er eit obligatorisk skulefag.

Atle Grønn

Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.