Cupfinalen
Det ikoniske biletet av Reidar Kvammen.
Foto: Johan Lundbø / Stavanger Aftenblad
Året 1947, som eg skreiv om sist fredag, gav ein tung haust for ein del av oss. Viking, stjernelaget i Rogaland, tapte cupfinalen mot Skeid frå Oslo.
Avisene hadde bygt opp til denne finalen og følgt Viking heile vegen dit. Viking hadde ikkje vore i cupfinalen sidan 1933. Dette var stort.
1 1933 spela to brør Kvammen på finalelaget, Arthur og Sverre. No representerte broren Reidar familien åleine.
Vegen til finalen var strevsam, med to semifinalekampar mot Mjøndalen. Dette var før straffesparka avgjorde kampar som ikkje gav eit klårt sluttresultat. Omkampar måtte til.
Reidar Kvammen vart skadd i siste semifinalekampen og kunne ikkje spele i finalen. Vi hadde stygge tankar, og stygge ord, om råskinna frå Mjøndalen.
For ein del av oss borna og ungdommane var fotball viktig, ikkje minst korleis det gjekk med topplaga. I grunnen var dette underleg. Vi fekk aldri sette skikkeleg fotball. Fjernsyn fanst ikkje. Å reise til Stavanger for å sjå toppfotball, var uråd. Rutebåten heim til Finnøy gjekk frå Stavanger før kampen var slutt. Og overnatting i byen var det ikkje snakk om.
Heime tok det også lang tid før vi fekk radio. Det var måndagsavisene som fortalde oss kva som skjedde i fotballverda.
Men vi hadde sterke meiningar, og favorittlag som utløyste sterke kjensler, til sorg og glede, etter korleis ballen trilla på grasmatta.
Vi hadde store kunnskapar om norsk, og etter kvart engelsk, fotball. Stan Matthews, Frank Swift og Tommy Lawton var store namn der.
1 1951 byrja eg på gymnaset på Bryne. Då fekk vi tilgang på toppfotball. Vi sykla til Stavanger, tre mil kvar veg, for å sjå Viking spele mot topplag frå Austlandet.
Lagoppstillinga for fotballandslaget var kritisk samtaletema. Det var for få frå Viking der. Her hadde vi tunge meiningar. Om UK, uttakingskomieen for landslaget, hadde vi lite godt å seie
Vi kjende lagoppstillinga til landslaget til kvar tid, som vi kjende henne for favorittlaget Viking. Dette var elementær kunnskap.
Vi hadde kvar våre favorittlag, og diskusjonane kunne vere harde.
Difor stod mykje på spel då vi opna måndagsavisene dagen etter finalen. Slaget var hardt. Viking hadde tapt. Målvakta hos Viking, Torgeir Torgersen, hadde spela ein fantastisk kamp. Men det heldt ikkje mot Paul Sætrang og Hans Nordahl og storskyttarane i Skeid.
Vi leid oss gjennom kampen i fantasien.
1 1957 kom eg til Oslo. Første åra her var eg alltid på Ullevål under cupfinalen, før fotballen byrja å bleikne.
Og i dag?
Kven som no spelar på landslaget anar eg ikkje. Nokre av dei har lange og vanskelege namn. Og kven som vart cupmeister i fjor har aldri fått plass i minnet mitt.
Slik blir mi fotballinteresse ei banal forteljing om livsfasar. Som barn og tenåring er du open for det meste, og grip det som flyt forbi.
Ungdomstilbodet på 40-talet var ikkje så fløymande som dagens tilbod.
Så var fotballen der med sitt tilbod til opne og opplevingssvoltne sinn.
Tilbodet var rikt, dramatisk og spennande.
Og vi kom ikkje på å sakne noko som helst.
Andreas Skartveit
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Året 1947, som eg skreiv om sist fredag, gav ein tung haust for ein del av oss. Viking, stjernelaget i Rogaland, tapte cupfinalen mot Skeid frå Oslo.
Avisene hadde bygt opp til denne finalen og følgt Viking heile vegen dit. Viking hadde ikkje vore i cupfinalen sidan 1933. Dette var stort.
1 1933 spela to brør Kvammen på finalelaget, Arthur og Sverre. No representerte broren Reidar familien åleine.
Vegen til finalen var strevsam, med to semifinalekampar mot Mjøndalen. Dette var før straffesparka avgjorde kampar som ikkje gav eit klårt sluttresultat. Omkampar måtte til.
Reidar Kvammen vart skadd i siste semifinalekampen og kunne ikkje spele i finalen. Vi hadde stygge tankar, og stygge ord, om råskinna frå Mjøndalen.
For ein del av oss borna og ungdommane var fotball viktig, ikkje minst korleis det gjekk med topplaga. I grunnen var dette underleg. Vi fekk aldri sette skikkeleg fotball. Fjernsyn fanst ikkje. Å reise til Stavanger for å sjå toppfotball, var uråd. Rutebåten heim til Finnøy gjekk frå Stavanger før kampen var slutt. Og overnatting i byen var det ikkje snakk om.
Heime tok det også lang tid før vi fekk radio. Det var måndagsavisene som fortalde oss kva som skjedde i fotballverda.
Men vi hadde sterke meiningar, og favorittlag som utløyste sterke kjensler, til sorg og glede, etter korleis ballen trilla på grasmatta.
Vi hadde store kunnskapar om norsk, og etter kvart engelsk, fotball. Stan Matthews, Frank Swift og Tommy Lawton var store namn der.
1 1951 byrja eg på gymnaset på Bryne. Då fekk vi tilgang på toppfotball. Vi sykla til Stavanger, tre mil kvar veg, for å sjå Viking spele mot topplag frå Austlandet.
Lagoppstillinga for fotballandslaget var kritisk samtaletema. Det var for få frå Viking der. Her hadde vi tunge meiningar. Om UK, uttakingskomieen for landslaget, hadde vi lite godt å seie
Vi kjende lagoppstillinga til landslaget til kvar tid, som vi kjende henne for favorittlaget Viking. Dette var elementær kunnskap.
Vi hadde kvar våre favorittlag, og diskusjonane kunne vere harde.
Difor stod mykje på spel då vi opna måndagsavisene dagen etter finalen. Slaget var hardt. Viking hadde tapt. Målvakta hos Viking, Torgeir Torgersen, hadde spela ein fantastisk kamp. Men det heldt ikkje mot Paul Sætrang og Hans Nordahl og storskyttarane i Skeid.
Vi leid oss gjennom kampen i fantasien.
1 1957 kom eg til Oslo. Første åra her var eg alltid på Ullevål under cupfinalen, før fotballen byrja å bleikne.
Og i dag?
Kven som no spelar på landslaget anar eg ikkje. Nokre av dei har lange og vanskelege namn. Og kven som vart cupmeister i fjor har aldri fått plass i minnet mitt.
Slik blir mi fotballinteresse ei banal forteljing om livsfasar. Som barn og tenåring er du open for det meste, og grip det som flyt forbi.
Ungdomstilbodet på 40-talet var ikkje så fløymande som dagens tilbod.
Så var fotballen der med sitt tilbod til opne og opplevingssvoltne sinn.
Tilbodet var rikt, dramatisk og spennande.
Og vi kom ikkje på å sakne noko som helst.
Andreas Skartveit
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.