OK, så vert det kanskje ikkje noko fotball-VM på Noreg denne gongen heller. Då får det vere ei trøst at vintersportsesongen nærmar seg, og at vi gjer det aldeles glitrande på den internasjonale matfronten for tida.

I byrjinga av november kom norske osteprodusentar heim frå World Cheese Awards i Spania med to gullmedaljar, åtte sølvmedaljar og 13 bronsemedaljar. Gullmedaljevinnarane var Tines Dovre Camembert og raudkittosten Granstubben frå Gangstad Gårdsysteri.

Førre veke stakk kjøtprodusenten Prima Jæren av med sju medaljar i World Steak Challenge – to gullmedaljar for entrecôte, ein sølvmedalje for indrefilet og ein sølv og ein bronse for mørbrad. Same veke fekk bryggeriet E.C. Dahls gullmedalje for ølet Kong Vinter i European Beer Star, som trass i namnet tek imot deltakarar frå heile verda.

Hurra!

Til lukke, alle saman! At norsk ost har vore på ei magisk reise dei siste 15–20 åra, var vel mange av oss alt klar over, men å halde oppe kvaliteten og skaparkrafta kjem ikkje av seg sjølv. Det gjer det heller ikkje å få fram kvaliteten i ei så lite foredla råvare som ein stykkingsdel av storfe. Her må det vere kvalitet i alle ledd frå ute på jordet til inne på bordet.

Skal eg trekke fram éin vinnar framfor dei andre, vert det likevel ølet frå E.C. Dahls denne gongen. Det er nemleg brygga på norsk malt, altså norsk korn, frå norske åkrar, og tru det eller ei, dette ville vore nærast utenkeleg for berre eit tiår sidan. Då dyrka vi ikkje bygg til øl i Noreg; bygg inneheld mykje protein og vart stort sett berre brukt til dyrefôr. No dyrkar vi maltbygg att, og av det vert det så godt øl at ein kan vinne gullmedaljar i verdsmeisterskap. I tillegg er det ei årsak til som vi skal kome attende men til, men for no: Hurra!

Alle kan vinne

Sånn. Då var utropsteikna oppbrukte, hyllingstalane overstått, og det er på tide å sjå kva som ligg bakom gullmedaljane. Ein matgullmedalje er nemleg ikkje heilt likt eit idrettsgull.

For når Johaug snart skal til å vinne gullmedaljar att i skisporet, er det berre ho som kan gjere det den dagen: Enten vinn ho, eller så vinn ei anna. På World Cheese Awards vart det derimot delt ut 316 gullmedaljar, 591 sølvmedaljar og 747 bronsemedaljar. 1742 ostar deltok – altså fekk nesten alle deltakarar medalje.

Høyrest dette meir ut som eit barneskirenn enn eit verdsmeisterskap? Meir enn å kåre vinnarar skal denne konkurransen gje produsentane ei tilbakemelding på kor god osten deira er. Alle byrjar med gull og så trekker juryen for «feil» i osten. Det kan vere smak, lukt, konsistens eller utsjånad som trekker osten ned – fyrst til sølv, deretter til bronse, og til slutt ut av premieringslista.

I tillegg til dette vel kvart jurybord ut ein favoritt som får eit supergull, og desse ostane går vidare til ei ny superkåring som landar på éin, og berre éin, ost dei kårar til verdas beste ost det året. Det var denne gullmedaljen Tingvollosts Kraftkar fekk i 2016, og Ostegårdens Fanaost i 2018.

Kraftkar fekk – har vi lov å seie berre? – ein bronsemedalje i 2021. Slik kan det verte fordi to ostar aldri er like – kanskje var ikkje den utgåva av Kraftkar som Tingvollost sende til VM i 2021, på langt nær like god som den i 2016.

På same måte var Prima Jærens to entrecôtar i særs godt selskap – 153 kjøtstykke av same stykkingsdel fekk gullmedalje denne dagen. Gjer dette gullmedaljen mindre verd? Eg synest ikkje det. Han er framleis eit høgthengande kvalitetsstempel. Men eg synest vi kan ta oss råd til å forklare korleis medaljane heng saman, slik at vi alle har same bilete av kva som faktisk har skjedd.  

Difor skal vi ta ein sving til innom European Beer Star før vi gjev oss. For i denne samanhengen er øl meir som idrett: Konkurransen er delt inn i 71 kategoriar, etter øltypar, sjølvsagt, og i kvar kategori vert det delt ut berre eitt gull, eitt sølv og éin bronse. Kong Vinter kan altså med all mogleg rett kalle seg, om ikkje verdsmeister, sidan det ikkje var eit offisielt VM, så iallfall vinnar av kategorien «tysk, mørk bokk».

Det er jo meir enn nok å skåle for, spør du meg.

Siri Helle