Lytt til artikkelen:

Eg kom litt seint inn i den direktesende pressekonferansen på NRK P2 førre fredag. Så då Erna Solberg, statsministeren vår, med eitt snakka om mat og kva vi skal ete og ikkje, måtte eg inn på internettet og sjekka kva det heile dreia seg om – for statsministeren vår plar då ikkje snakke om mat, gjer ho vel?

Då Erna Solberg i nyttårstalen takka yrkesgrupper som har bidrege i koronatida, gløymde ho å takke for maten. Men førre fredag, då ho og regjeringa la fram tiltaka i sin nye klimaplan, snakka ho om mat. Då sa Erna fylgjande: «Det å lage lettvinne middagar, det å sørge for at den stressa barnefamilien kan lage ein lettvint, sunn og klimavennleg middag på tjue minutt, det er blant dei tinga vi må jobbe med å produktutvikle framover.»

Vår høgste folkevalde leiar meiner altså at lettvinn, sunn og klimavenleg middag på under tjue minutt er noko vi må ha nye produkt for å utvikle framover. Er mat verkeleg så vanskeleg? Eller kan det hende Erna har gløymt ein og annan rett på sin veg til toppen? Lat oss hjelpe henne å finne attende til den raske, sunne og gode kvardagsmaten.

Fisk og kjøt

Det fyrste vi må droppe om middagen ikkje skal ta meir enn tjue minutt, er vel potetene? Eg er sikkert ikkje den einaste som byrja matlagingskarrieren med å sette på potetene når eg kom heim frå skulen, slik at dei kokte ferdig samstundes med resten av middagen som mamma eller pappa lagde ferdig då dei kom heim. Store poteter koker seint. Men små poteter koker raskare – mandelpotet, til dømes, koker på femten–tjue minutt.

Til potetene kan Erna til dømes gjere som Boknakaran – ete «halvt i frå åker, halvt i frå stø» – «fesk og potedes», altså, og både fersk torsk, sei, lyr og makrell lèt seg steike eller trekke på godt under eit kvarter. Og medan fisken trekker på komfyren, er det ei smal sak å skrelle og raspe nokre gulrøter, ha på ei teskei sukker og safta av ein halv sitron. Ein dæsj med rømme rett på tallerkenen gjer det heile til eit festmåltid, gjer det ikkje?

Det var fiskemiddagen. Men kva med kjøtdagane? Ja, for vi får lov å ete kjøt framleis, og et vi til dømes lammekjøt, et vi jo kjøt produsert i eit landskap som elles ikkje kunne levert menneskemat. Det må jo vere klimavenleg på eitt eller anna vis, sjølv om det for augneblinken ikkje høver heilt inn i rekneskapane.

Men lam på tjue minutt – går det? Ja då. Ikkje fårikål eller pinnekjøt, det lyt vi spare til dagar med betre tid (eller heimekontor, tenk på det du, å ha pinnekjøtet putrande medan du sit der i zoommøtet ditt). Men Gilde har eit par produkt dei kallar Hverdagslam, og her finst det mellom anna lår i skiver som kan steikast på same vis som kotelettar – og kotelettar skal på ingen måte steike lenger enn tjue minutt, skal dei vel?

Er det sunt med steikte kotelettar til kvardags? Sjølvsagt handlar det om mengde – særleg mengde feitt. Men det mange av oss ikkje er klare over, er at kjøt frå dyr som har ete gras, inneheld nok omega 3-feitt til å vere definert som ei rik omega 3-kjelde. Ikkje alt feittet er like skadeleg, med andre ord.

Linser og grønsaker

Og kva om vi ikkje skal ete verken kjøt eller fisk? Då kan vi ete egg, til dømes. Egg inneheld alt kroppen treng, bortsett frå C-vitamin, og bør difor ikkje gøymast vekk i middagssamanhengar, særleg ikkje sidan det koagulerer seg ferdig på sekund i til dømes ein omelett.

Så til ei siste utfordring: Kan vi lage heilt dyrefri middag utan å hamne i verken avdelinga for halvfabrikat eller avdelinga for håplaus kjøtetterlikning?

Jepp. Raude linser skal til dømes koke i ti til femten minutt. Lat dei gjere det saman med ein boks tomatar, god olivenolje, ingefær og mange gode grønsaker, så er Erna i mål.

Om eg måtte vri hovudet mitt trill rundt mange gonger for å kome på desse døma? På ingen måte. Eg kunne halde på ei god stund til. Det trur eg du òg kunne. Kan du ikkje det, er det ikkje produktutvikling du manglar – i alle fall ikkje dersom det, som det ofte gjer, inneber utvikling av så å seie ferdige måltid. Det norske matfatet kan betre, raskare og sunnare enn som så.

Siri Helle