Frå ombodsmann til broklaus
Denne stubben er eit «tre gonger tre hurra» for Kovaljov og postsovjetiske dissidentar. Per Egil Hegge kasta seg rundt førre veke då Sergej Kovaljov døydde måndag 9. august, 91 år gamal. Alt fredag same veke kom brikkene på plass i spalta hans frå Inderøy.
Eg vil berre leggja til eit kuriosum før eg kjem til sjakken. Kovaljov var ombodsmann for menneskerettar. Kva heiter det på russisk? Utruleg nok nyttar russarane ordet «ombudsmen», eit lånord frå svensk (med skandinavisk «fuge-s» mellom substantiva «ombod» og «mann»), det mest bisarre ordet i russisk språk. Det er tydeleg at ombodsmenn ikkje har ein naturleg plass i Kreml.
Som Hegge skreiv, var Kovaljov fysikar og intellektuell. Og difor sjølvsagt ein ganske sterk sjakkspelar òg, som det stod i nokre russiske nekrologar. Kovaljov hadde integritet og mot.
Ein av dei modigaste journalistane i Russland i dag er den overmodige sjakkjournalisten Jevgenij Surov. Om den einaste oppgåva til journalistikken var å vera kritisk til makta, hadde Surov vore eit journalistisk geni. Han maktar ikkje skriva ei setning utan å kritisera Putin, FIDE-presidenten Arkadij Dvorkovitsj eller det russiskstyrte FIDE. Surov er nekta tilgjenge til FIDE-turneringar i Russland, men han bur framleis i landet og skriv dagleg dei sure oppstøytane sine på Internett.
Surov kjende Kovaljov gjennom sjakken, og minte meg på eit anna Kovaljov-kuriosum: Den beste kviterussiske stormeisteren, Vladislav Kovaljov (27), har protestert mot regimet til Lukasjenko og spelar no under nøytralt FIDE-flagg. Han har flykta til Russland.
Og så er det historia eg har fortalt tidlegare om den ukrainsk-canadiske stormeisteren Anton Kovaljov (29), som slo ut Anand i World Cup i Tbilisi i det postsovjetiske Georgia i 2017. Dagen etter kom Kovaljov til spelelokalet i shorts, slik unge menneske i Vesten kan kle seg.
Då arrangørane såg Kovaljov, vart dei rasande: «Du kler deg som ein sigøynar. Du har femten minuttar på å byta klede.» Det er visst slik ein snakkar når ein er sint i det postsovjetiske samfunnet, men Kovaljov godtok ikkje postsovjetisk rasisme. Han sette seg i ein taxi og fór til flyplassen – utan å få med seg pengepremien på 10.000 dollar som han skulle ha etter sigeren mot Anand.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Denne stubben er eit «tre gonger tre hurra» for Kovaljov og postsovjetiske dissidentar. Per Egil Hegge kasta seg rundt førre veke då Sergej Kovaljov døydde måndag 9. august, 91 år gamal. Alt fredag same veke kom brikkene på plass i spalta hans frå Inderøy.
Eg vil berre leggja til eit kuriosum før eg kjem til sjakken. Kovaljov var ombodsmann for menneskerettar. Kva heiter det på russisk? Utruleg nok nyttar russarane ordet «ombudsmen», eit lånord frå svensk (med skandinavisk «fuge-s» mellom substantiva «ombod» og «mann»), det mest bisarre ordet i russisk språk. Det er tydeleg at ombodsmenn ikkje har ein naturleg plass i Kreml.
Som Hegge skreiv, var Kovaljov fysikar og intellektuell. Og difor sjølvsagt ein ganske sterk sjakkspelar òg, som det stod i nokre russiske nekrologar. Kovaljov hadde integritet og mot.
Ein av dei modigaste journalistane i Russland i dag er den overmodige sjakkjournalisten Jevgenij Surov. Om den einaste oppgåva til journalistikken var å vera kritisk til makta, hadde Surov vore eit journalistisk geni. Han maktar ikkje skriva ei setning utan å kritisera Putin, FIDE-presidenten Arkadij Dvorkovitsj eller det russiskstyrte FIDE. Surov er nekta tilgjenge til FIDE-turneringar i Russland, men han bur framleis i landet og skriv dagleg dei sure oppstøytane sine på Internett.
Surov kjende Kovaljov gjennom sjakken, og minte meg på eit anna Kovaljov-kuriosum: Den beste kviterussiske stormeisteren, Vladislav Kovaljov (27), har protestert mot regimet til Lukasjenko og spelar no under nøytralt FIDE-flagg. Han har flykta til Russland.
Og så er det historia eg har fortalt tidlegare om den ukrainsk-canadiske stormeisteren Anton Kovaljov (29), som slo ut Anand i World Cup i Tbilisi i det postsovjetiske Georgia i 2017. Dagen etter kom Kovaljov til spelelokalet i shorts, slik unge menneske i Vesten kan kle seg.
Då arrangørane såg Kovaljov, vart dei rasande: «Du kler deg som ein sigøynar. Du har femten minuttar på å byta klede.» Det er visst slik ein snakkar når ein er sint i det postsovjetiske samfunnet, men Kovaljov godtok ikkje postsovjetisk rasisme. Han sette seg i ein taxi og fór til flyplassen – utan å få med seg pengepremien på 10.000 dollar som han skulle ha etter sigeren mot Anand.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Trygve Seim og Frode Haltli har samarbeidd musikalsk i 20 år.
Foto: Hubert P. Klotzeck / ECM Records
Praten flyt lett
Samtalen mellom Seim og Haltli er eksistensielt viktig.
Tekniske problem mellom Carlsen og Niemann.
Foto: Chess.com
Skandaleduellen
«Før Speed Chess Championship var eg 'gira'. Dette var så spanande som moderne sjakk kan vera.»
Kor mykje skal den enkelte forelder ha å seie over barnet? Spørsmålet er til vurdering når barnelova skal oppdaterast.
Foto: Sara Johannessen Meek / NTB
Flytterett eller vetorett?
Skal mor eller far kunne ta med seg barna og flytte langt bort etter eit samlivsbrot? Barne- og familiedepartementet vil gjere det vanskelegare for fleire, men møter motstand.
Den norske komponisten Sigurd Lie (1871–1904).
Klår kulokk
Der er både norsk og tysk nasjonalromantikk i Sigurd Lies romansar.
Gulrotsuppe med eit dryss graslauk og olivenolje.
Foto: Dagfinn Nordbø
Suppehimmelen
«Eg skjønar meg ikkje på kakebakst, for oppskriftene er så biskopstrenge, dei har lite slingringsmon for kreative påhitt.»
Papiravisa